شرح الشاطبية
شرح الشاطبية، تألیف جلال‌الدین سیوطی، شرحی است مزجی بر کتاب «حرز الأماني و وجه التهاني في القراءات السبع»، معروف به «الشاطبية» نوشته امام‌القراء ابومحمد قاسم بن فیره شاطبى شافعى (متوفاى 590ق). خود «الشاطبية» خلاصه کتاب «التيسير» امام ابوعمرو عثمان بن سعید الدانی و یکى از مهم‌ترین آثار در علم تجوید و اصول و قواعد قرائات سبعه (قرائت‌هاى هفت‌گانه) مى‌باشد که به نظم و بسیار موجز است و به‌لحاظ زبان متن که نظم از نوع قصیده است، به «قصیده شاطبیه» و به‌لحاظ اینکه حرف روى در قصیده لام است، به «قصیده لامیه» شهرت پیدا کرده است.
| شرح الشاطبية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (نویسنده) مکتب قرطبة (محقق) |
| ناشر | مؤسسة قرطبة |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
موضوع این کتاب بررسى قرائت‌هاى هفت‌گانه قرآن کریم بوده و شارح در آن به بیان رموز و حل و توضیح مشکلات و ابهامات موجود در کتاب «الشاطبية» پرداخته است. در ابتدای کتاب، مقدمه‌ای موجز افزوده شده و در آن، ضمن اشاره به شرح بودن کتاب، سلسله راویان آن، از سراج‌الدین ابوحفص بلقینی تا نویسنده قصیده شاطبیه، ذکر گردیده است.[۱]
شارح در روز پنج‌شنبه، یازدهم رجب 884ق، نگارش این شرح را به پایان رسانده است.[۲]
ابتدای قصیده، با این بیت آغاز شده: «بدأت ببسم اللّه في النظم أوّلا تبارك رحمانا رحیما و موئلا» و شارح به‌صورت مزجی و کلمه کلمه، به شرح و تجزیه و ترکیب واژگان قصیده پرداخته و در مواردی، از شاهد مثال‌هایی از قرآن و روایات، استفاده کرده است؛ به‌عنوان مثال، در شرح بیت 95 از باب استعاذه: «إذا ما أردت الدهر تقرأ فأستعذ جهارا من الشيطان بالله مسجلا»، آیه 98 سوره نحل «فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيطَانِ الرَّجِيمِ»؛ «پس چون قرآن میخوانى، از شیطانِ مطرود به خدا پناه بر».[۳] و در شرح بیت دهم: «و إن كتاب الله أوثق شافع...»، روایتی از پیامبر(ص)، بدین عبارت: «اقرءوا القرآن فإنه یأتي يوم القيامة شفيعا لأصحابه»، شاهد مثال آورده شده است.[۴]
تحقیق و تصحیح کتاب، توسط «مكتب قرطبة للبحث العلمي و إحياء التراث أبوعاصم حسن بن عباس بن قطب»، صورت گرفته است. در پاورقی‌ها که توسط محقق نوشته شده، علاوه بر ذکر منابع[۵] و اشاره به اختلاف نسخ[۶]، توضیحاتی پیرامون برخی از روایات مذکور در متن، از جمله راویان و صحت یا ضعف روایات مذکور، ارائه گردیده است.[۷]
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.