موسوی، سید حسین ابوسعیده
حسین ابوسعیده موسوی، از خاندان بوسعیده نجف، از عالمان اسلامی و دارای آثار مهم در انساب و تاریخ سادات است. از مهمترین آثار او میتوان «المشجر الوافي و موسوعة تاريخ المشاهد المشرفة» را نام برد.
نسب
سید از نوادگان امام کاظم(ع) از طریق سید ابراهیم مجاب است. نسب او اینگونه است: سید حسین بن سید علی بن سید حسین بن سید حبیب بن سید عباس بن سید طالب بن سید حیدر بن سید عباس ابوسعیده (اولین شخص از این خاندان که این لقب را دارد) بن سید عبدالله بن سید درویش (هرموش) بن سید محمد بن سید حسن جبیلی بصری بن سید عبدالله بن سید فقیه فاضل بن سید علی علمالدین بن سید عبدالحمید بن سید فخار بن سید معد بن شمسالدین فخار بن سید احمد بن سید محمد بن سید ابوالغنائم محمد بن سید حسین شیثی حائری بن سید محمد حائری بن سید ابراهیم مجاب بن سید محمد عابد بن امام موسی کاظم(ع)...[۱]
تولد، خاندان
او در سال 1364ق، در فصیلیه نجف اشرف به دنیا آمد. در همان جا رشد کرد و علم آموخت. خانواده ابوسعیده از خانوادههایی هستند که در نجف و مشخاب و حیره و بغداد پراکنده هستند. آنان از سادات موسوی هستند و به مشاغل مختلف، از جمله تجارت مشغولند. گروهی از آنان به دلیل همین مسائل تجاری با منطقه جوف، به جوفیین مشهور شدهاند[۲].
مراحل تحصیل و آموزش علوم
سید، تحصیلات ابتدایی و متوسطه (راهنمایی) را در مدرسه «العزة» فصیلیه به پایان رساند. وی مرحله بعد تحصیلاتش را در دیوانیه مرکزی گذراند. پس از آن، به دانشگاه نرفت و به تحصیل در حوزه علمیه در نجف روی آورد. وی در حوزه، مراحل درسی زیر را گذراند:
- مقدمات علوم در لغت عربی، مانند نحو و صرف و بیان و بلاغت و منطق.
- تفسیر و قرائات قرآن کریم، که سید در این دوره بر همدورهایهایش برتری داشت.
- فقه اسلامی در سه مرحله (مبادی، متوسط و سطح).
- اصول فقه در دو مرحله مبادی و کفایه نزد علمای بزرگ آن دوران.
- درس خارج و تمرین برای مرحله اجتهاد (که معادل امروزین آن دکترا است)، نزد آیات عظام، غروی، بروجردی، سیستانی و...
سید حسین ابوسعیده، به علت علاقه به تاریخ اسلامی، پس از تکمیل آموزشش در معقول و منقول، به مطالعه در تاریخ اسلامی، علم حدیث و قواعد آن، رجال و احوال روات، علم انساب و... پرداخت و اجازات و شهاداتی را از علمای تاریخ و انساب و فقه و حدیث کسب کرد[۳].
اجازات
سید حسین سید علی ابوسعیده از اشخاص زیادی اجازه دریافت کرده، از جمله:
- سید علی بهشتی حسینی؛
- شیخ علی غروی؛
- شیخ مرتضی بروجردی؛
- سید احمد مستنبط؛
- سید ابراهیم موسوی زنجانی؛
- سید محمدسعید حکیم؛
- سید محمد کلانتر موسوی؛
- حسین علی محفوظ کاظمی؛
- سید محمدحسن طالقانی؛
- سید مهدی وردی کاظمی؛
- سید عبدالستار حسنی علاق؛
- سید محمدرضا خرسان[۴].
تدریس
فقه و اصول و بلاغت و اصول علم رجال، تاریخ اسلامی، علم اخلاق و نقد آن، رجال و قواعد آن و... از مواردی است که سید درس داده است[۵].
از دغدغههای اصلی او، تعیین نسب خاندان سادات و امامزادگان بوده است. شیوه او در تحقیق، اینگونه است که هنگامی که امر مهمی نزدش ثابت میشود که به تاریخ سادات یا غیر علویان در عراق اختصاص دارد، آن امر را علنی نکرده، بلکه ابتدا افراد مورد نظر و غیر آنان از اصحاب شهادات عالیه و علمای حوزه علمیه را به دفترش دعوت میکند، سپس مسئله را برای آنان مطرح کرده و ادلهاش بر آن را میآورد و درباره تمامی جوانب علنی کردن آن به گفتگو میپردازد. پس از پایان مجلس، نظرش را در ملأ عام برای عمل، بیان مینماید[۶].
آثار
چاپی
- أعمال لیالي القدر؛
- الأنوار الساطعة؛
- الدرر النضيدة؛
- المشجر الوافي في ا لسلسلة الموسوية، از جلد 1 تا 4 در سالهای 92 تا 96م، در بغداد چاپ شده است؛
- دراسات عن الأسر الموسوية العربية (چاپ جلد اول در 1993م)؛
- المعرفة الإلهية؛
- بلاغة الإمام الحسين بن علي؛
- هكذا أنت يا بطلة كربلاء؛
- فلسفة الخمس؛
- المحدثة من أسماء فاطمة الزهراء؛
- عشيرة البومحمود؛
- تاريخ الطالقانيين في العراق؛
- التبيين في شرح معالم الدين؛
- الفوائد و العبر في شرح الباب الحادي عشر؛
- سلسلة الرسائل التاريخية؛
- موسوعة تاريخ المشاهد المشرفة[۷].
خطی
- التذكرة السديدة في نسب السادة البوسعيدة؛
- الكشکول في الأنساب؛
- المشجر الوافي في السلسلة الحسينية؛
- المشجر الوافي في السلسلة الحسنية؛
- العراق يحترق؛
- نادر المروي من القول؛
- جامع الأثمار من نفائس الأدعية و الأذكار؛
- نسابة العصر في القرنين الرابع و الخامس عشر بكل مصر؛
- المراقد المجهولة؛
- القول الفاصل في النسب الباطل؛
- القدس الأسيرة إلی متی؟؛
- كشف النقاب عن نسب آل ياسر الأطياب؛
- بين البادية و البحر[۸].
پانویس
منابع مقاله
کاظم شکر الفضلی، مقدمه کتاب « المشجر الوافي»، اثر ابوسعیده موسوی، سید حسین، موسسة البلاغ، قم، 2011م.