نهج‌البلاغه منظوم، کلمات قصار (خاکیاسری)
نهج‌البلاغه منظوم كلمات قصار، تألیف حميد قاضى خاکيسارى به زبان عربى - فارسى است. اين اثر شرح منظوم چهارصد و هفتاد خطبه نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین على(ع) مى‌باشد. يكى از شرح‌هاى بسيار زيبا و آموزنده نهج‌البلاغه است كه مؤلف شاعر آن با استفاده از ذوق شعرى خود به زبان شعر مطالب كتاب خود را بيان كرده است.
| نهج‌البلاغه منظوم، کلمات قصار (خاکیاسری) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قاضی خاکیاسری، حمید (سراينده) |
| ناشر | بنياد نهج‌البلاغه |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1372 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 14
شعر مذهبی - قرن 14 علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR 8171 /ق2ن9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب شامل مقدمه، متن در چهارصد و هفتاد قصيده بيان شده است.
مؤلف در بيان مطالب خود ابتدا قطعه‌اى از نهج‌البلاغه را به زبان عربى بيان كرده و در ادامه آن در همان مضامين قصيده را به زبان شعر آورده است. ايشان نام هر قسمت را حكمت و آن‌ها را با شماره از هم جدا كرده است.
گزارش محتوا
مقدمه نيز از مطالب و نام كتاب تبعيت كرده است و مطالبش در رساى حضرت على(ع) به صورت شعر بيان شده است.
| مظهر حشمت خدا | كان مروت و صفا | |
| بحر سخاوت و كرم | لطف و حقيقت و وفا | |
| غيرت محض و عقل كل | مبدأ عصمت و حيا | |
| چشمه فيض ايزدى | گوهر پاک و بى ريا | |
| على بود على بود | معدن جود و علم و حلم |
اين قصيده نسبتا طولانى و در چند صفحه بيان شده است.
متن كتاب با دسته‌بندى مطالب در قالب «حكمت» بيان شده است؛ همانند: حكمت 1
قال عليه‌السّلام كن فى الفتنۀ كابن الّلبون لا ظهر فيركب و لا ضرع فيحلب.
حكمت‌ها معمولا در يك يا دو سطر بيان شده‌اند و در ادامه آن مضمون حديث به زبان شعر بيان شده است. در بعضى موارد هم با طولانى بودن متن عربى هيچ تقطيعى صورت نگرفته و شعر مورد نظر هم به صورت مفصل آمده است.
همانند: «حكمت 19
و قال(ع) أقيلوا ذوى المروءات عثراتهم فما يعثر منهم عاثر إلّا و يده بيد اللّه يرفعه
| زلغزيدن و خبط بخشندگان | سخى و جوانمرد و كوشندگان | |
| بجان بگذريد و كز آنان، كسى | نلغزد بگردابه مفلسى | |
| مگر آنكه دست خداى جهان | بدستش بود در عيان و نهان | |
| كه او را نمايد عزيز و بلند | برى از خطا و نژند و گزند |
و يا در جايى كه متن عربى طولانى است: «حكمت 30
(و سئل عن الإيمان فقال) الإيمان على أربع دعائم على الصبر و اليقين و العدل و الجهاد. و الصّبر منها على أربع شعب على الشّوق و الشّفق و الزهد و التّرقّب. فمن اشتاق إلى الجنّۀ سلا عن الشهوات. و من أشفق من النّار اجتنب المحرّمات. و من زهد فى الدّنيا استهان بالمصيبّات
| هر آينه ايمان، بروى چهار | ستون است و مستحكم و استوار | |
| شكيبائى و عدل و داد و يقين | جهاد و صف آرايى متقين | |
| كز آن جمله، صبر و شكيب و توان | بايمان و تخليص روح و روان | |
| بر اصل چهار و گهر پايه است | كه بر سالكان، گنج و سرمايه است | |
| وفادارى و مهر و دلبستگى | علاقه بايمان و وابستگى | |
| هراسيدن و وحشت و خوف و ترس | بدل كردنش بار و پيوند و غرس | |
| و پاکى و تقوا و زهد و شرف | بدنيا و اندر امور و حرف |
مؤلف در بعضى از اشعار خود كه از لغات دشوار يا عربى استفاده شده است را در پاورقى توضيح و شرح داده است. همانند: «ونيكوتر از آنشكوهمنش«1» سرافراز يوفخرو نازكنش«2».».
- منش: خو، سرشت
- كنش: كردار».
اثر اين مؤلف داراى چهارصد و هفتاد حكمت از حكم نهج‌البلاغه است كه مؤلف در قالب شعرهاى حكمت‌آميز آن‌ها را بيان كرده است.
| هر آن كس كه سرعت كند در عمل | بچيزى كه در كاروان ملل | |
| از آن مى‌هراسند و در رنجه‌اند | وگر چه دلير و قوى پنجه‌اند | |
| در احوال او، بى امان و دريغ | بگويند و با صوت و لحن بليغ | |
| زگفتار و چيزى كه آنرا، عيان | ندانند و معناى سود و زيان |
وضعيت كتاب
كتاب بدون فهرست منابع مى‌باشد. در توضيح لغات مشكل در بعضى از صفحات كتاب به صورت پاورقى توضيح و شرح داده شده‌اند.
منابع مقاله
متن كتاب