التوحيد(ماتريدي)
التوحيد، تألیف ابومنصور ماتريدى، اولين مرجع كلام ماتريديه به شمار مى‌رود و پيوسته مورد توجه اساتيد و شاگردان مكتب ماتريدى بوده است.
| التوحید(ماتریدی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ماتریدی، محمد بن محمد (نویسنده) نابلسی، عبدالغنی بن اسماعیل (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | التوحید القول المتین فی بیان توحید العارفین المسمی نخبه المساله شرح رساله التحفه المرسله فی علم حقیقه الشریعه المحمدیه |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1427 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | توحید
خدا شناسی کلام ماتریدی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 217 /م2ک2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
مؤلف در بيان مسائل، ابتدا از برهان عقلى بهره برده، سپس به بيان روايات منقول توسط صحابه و تابعين در اثبات مراد خويش مى‌پردازد.
گزارش محتوا
كتاب حاضر به صورت مساله مساله تنظيم گرديده كه عناوين برخى از مسائل آن عبارت است از:
دليل بر اين كه پديد آورنده عالم واحد است.
وجه دلالت شاهد بر غائب.
عدم جواز اطلاق لفظ جسم بر خداوند تبارك و تعالى.
صفات خداوند و ناميدن خداوند بدان‌ها.
ديدگاه معتزله درباره صفات ذات و صفات فعل و رد ديدگاه ايشان.
معناى قول كعبى درباره اين كه افعال خداوند با اختيار صورت مى‌گيرد.
پاسخ‌هاى علماء به اين پرسش كه چرا خداوند مخلوقات را آفريد.
لزوم علم و نظر يا ترك اين دو.
ثبوت رسالت و حكمت آن.
افعال خداوند.
اراده.
قضاء و قدر.
مذمت قدريه.
شفاعت. و....
اين اثر از دقت و اتقان فراوانى برخوردار است، هر چند مغلق و پيچيده نيز مى‌باشد. اين اثر انديشه ماتريديه را تبلور مى‌بخشد. اين اثر اينك به عنوان كتاب مرجع در شناخت مبانى اعتقادى ماتريدى است. در اين كتاب آراى فرقه‌هاى اسلامى به ويژه معتزله و نظريات فرقه‌هاى غيراسلامى آمده است. در ميان اين فرقه، كتاب توحيد اولين كتاب كلامى است كه در ابتداى آن بحث معرفت شناسى آمده است. سيدلطفالله جلالى در مقاله خود، به اختصار به بيان انديشه ابومنصور ماتريدى از خلال كتاب التوحيد پرداخته است.
نسخه شناسى
به گفته بروكلمان در تاريخ الادب العربى نسخه‌هایى از التوحيد در كتابخانه كمبريج به شماره 398، كتابخانه كوپرلى به شماره 856 وكتابخانه آصفيه 532/3 به شماره1049 نگهدارى مى‌شود.
اين كتاب با تصحيح، تحقيق و مقدمه دكتر فتح‌الله خليف در مصر و بيروت به چاپ رسيده است.
نسخه حاضر در برنامه به ضميمه القول المتين في بيان توحيد العارفين، نوشته عبدالغنى بن اسماعيل النابلسى متوفاى 1143ق كه شرحى است بر رساله التحفه المرسله الى النبى(ص)، نوشته شيخ محمد بن الشيخ فضل‌الله الهندى با تصحيح و حواشى عاصم ابراهيم الكيالى الحسينى الشاذلى الدرقاوى در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 328 صفحه براى بار نخست در سال 1427ق 2006م توسط انتشارات دار الكتب العلميه؛ بيروت منتشر شده است.
منابع مقاله
- جلالى، سيدلطفالله؛ پژوهشى در باب ماتريديه، فصلنامه معرفت، شماره 78.
- ربانى گلپايگانى، على؛ ماتريديه، كيهان انديشه، شماره 53، سال نهم، فروردين و ارديبهشت 1373، ص111.
- بروكلمان، كارل؛ تاريخ الادب العربى، جلد4، ص41-43.