شجری، محمد بن علی
محمد بن علی شجری (367-445ق)، فقیه، محدث و از سادات حسنی کوفه بود.
تولد
ابوعبدالله محمد بن علی بن حسن بن علی بن حسین بن عبدالرحمن بن قاسم بن محمد بطحانی بن قاسم بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابیطالب(ع)، در رجب سال 367ق، در کوفه متولد شد[۱].
پدرش علی بن حسن از عالمان و محدثان کوفه و معروف به ابن عبدالرحمن بود[۲].
تحصیلات و جایگاه اجتماعی
ایشان علوم حدیث و فنون آن را نزد شاگردان ابن عقده در کوفه آموخت، سپس به بغداد مهاجرت نمود و بعد از فراگیری بسیاری از علوم به کوفه بازگشت؛ درحالیکه دارای جایگاهی متمایز و شهرتی بینظیر شده بود؛ بهگونهای که عالمانی چون حافظ صوری از بغداد به کوفه میرود، تا اینکه از او حدیث بشنود و از اینکه او را انتخاب نموده است مباهات میورزد. علاوه بر این ایشان با وجود کثرت عالمان دینی در کوفه به «مسند کوفه» و «علامه» اشتهار پیدا کرده است[۳].
اساتید و شیوخ
- ابواسحاق طبری ابراهیم بن احمد مقری بغدادی (متوفی 393ق)؛
- ابراهیم بن محمد نظامی؛
- احمد بن اصرم؛
- احمد بن زید بن یسار ابوالعباس بیسانی؛
- احمد بن عبدالله ابوحازم جوالیقی؛
- احمد بن عبدالله بن خضر ابوالحسین سوسنجردی (متوفی 402ق)؛
- احمد بن محمد بن ابیالاس عطار؛
- احمد بن محمد بن احمد ابوطاهر تمیمی قصار؛
- احمد بن محمد بن بنان ابوالطیب؛
- احمد بن محمد بن علی صوفی تمیمی؛
- احمد بن محمد بن عمران ابوالحسن بن جندی (متوفی 396)؛
- احمد بن وزیر بن احمد بن علی بن سعید دهقان کوفی؛
- جعفر بن احمد بن عبدربه دهقان؛
- جعفر بن احمد بن لیث بجلی عطار؛
- جعفر بن محمد بن عیسی بن علی بن محمد جعفری؛
- جعفر بن محمد بن حسین بن حاجب؛
- جناح بن نذیر بن جناح ابومحمد محاربی؛
- حسن بن حسین بن حبیش مقری؛
- حسن بن علی بن بزیع؛
- حسن بن احمد بن ابیداود حفری؛
- حسین بن محمد بجلی؛
- حسین بن محمد بن حسن مقری؛
- حسین بن محمد بن حسین خزاز؛
- حسین بن محمد بن اسماعیل ابن ابیعابد (متوفی 395ق)؛
- زید بن جعفر بن محمد علوی؛
- زید بن جعفر بن محمد بن حاجب؛
- زید بن محمد بن مؤدب؛
- ضحاک بن عبیدالله بن ابیقتیبه غنوی؛
- عبدالسلام بن احمد بن علی بن حبة خزاز تغلبی؛
- عبدالعزیز بن اسحاق بن جعفر ابوالقاسم بقال بغدادی؛
- عبدالله بن جعفر بن محمد جعفری؛
- عبدالله بن حسین بن محمد ابومحمد فارسی؛
- عبدالله بن مجالد بن بشر بجلی؛
- عبدالله بن محمد بن هشام تیملی؛
- عبدالواحد بن محمد بن عبدالله (متوفی 410ق)، از شیوخ نجاشی و طوسی؛
- علی بن حسن بن عبدالرحمن علوی (پدر مؤلف)؛
- علی بن حسن بن یحیی ابوالحسین علوی؛
- علی بن حسین ابوالقاسم عزرمی؛
- علی بن حماد بن قیس اسدی؛
- علی بن سهل بن محمد بن ابیحیان (متوفی 379ق)؛
- علی بن عبدالرحمن بن ابیسری بکائی کوفی (متوفی 376ق)؛
- علی بن محمد بن اسحاق مقری خزاز؛
- علی بن محمد بن بیان شیبانی فقیه؛
- علی بن محمد بن حاجب؛
- علی بن یعقوب بن سری؛
- عمر بن ابراهیم ابوحفص کتانی مقری (متوی 390ق)؛
- عمر بن علی ابوحازم وشا قرشی؛
و... [۴].
شاگردان و راویان او
- احمد بن عبدالله بن محمد بن علی هاشمی عباسی؛
- شریف نقیب زید بن ناصر ابوالحسین علوی حسینی؛
- سعید بن محمد بن احمد ابوغالب ثقفی کوفی؛
- علی بن حسین، صاحب کتاب المحيط بالإمامة؛
- علی بن محمد بن طیب ابوالحسن بن مغازلی مالکی (متوفی 483ق)؛
- علی بن محمد بن ابیغنائم بن یحیی؛
- محمد بن حسن بن اسحاق ابوالحسن بن فدویه شاهد کوفی؛
- محمد بن علی بن عبدالله صوری (متوفی 441ق)؛
- علی بن عبدالصمد تمیمی نیشابوری؛
- علی بن محمد ابوالحارث حائری کوفی؛
- علی بن فطر همدانی کوفی؛
- علی بن علی رطاب کوفی؛
- عبدالمنعم بن یحیی بن معقل کوفی؛
- عمر بن ابراهیم زیدی نحوی؛
- محمد بن احمد بن بحشل عطار؛
- محمد بن یحیی ثقفی[۵].
آثار
- الأذان بحي علی خير العمل؛
- أسماء الرواة عن زيد بن علي من التابعين و حديث كل واحد منهم؛
- كتاب التاريخ؛
- كتاب التعازي؛
- فضل الكوفة و فضل أهلها؛
- الجامع الكافي في الفقه؛
- المقنع، مختصر الجامع الكافي؛
- فضل زيارة الحسين(ع) [۶].
پانویس
منابع مقاله
حسینی، سید احمد، «فضل زيارة الحسين(ع)»، تألیف محمد بن علی شجری، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی، قم، 1403ق.