مستدرك سفینة البحار

مستدرك سفينة البحار يا «السفينة الكاملة»، اثر آيت‌الله على نمازى شاهرودى، مكمل مطالب و روايات كتاب «سفينة البحار و مدينة الحكم و الآثار» شيخ عباس قمى است و به زبان عربى، در سال 1403ق، نوشته شده است.

مستدرک سفینه البحار
پدیدآوران	نمازی شاهرودی، حسن بن علی (محقق) نمازی شاهرودی، علی (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	بحار الانوار. فهرست سفینه البحار و مدینه الحکم و الاثار. مستدرک
ناشر	جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1418 ق
چاپ	1
شابک	‎964-470-203-4
موضوع	احادیث شیعه - فهرستها احادیث شیعه - قرن 12ق. مجلسی، محمدباقربن محمدتقی، 1037 - 1111ق. بحار الانوار - فهرست‏ها
زبان	عربی
تعداد جلد	10
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏136‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ ‎‏ب‎‏30‎‏778
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

كتاب، با دو مقدمه از مصحح و مؤلف، در شرح حال نویسنده و اشاره به شيوه كار وى، آغاز شده است.

علامه مجلسى اقدام به تنظيم و احياى احاديث اهل‌بيت(ع) كرده و عمده آن‌ها را در كتاب «بحار الأنوار» گردآورى، تبويب و شرح نموده است. وى، در ابتداى هر باب، آيات كريمه مربوطه را نقل كرده و به تفسير و بيان آن‌ها و نقل اقوال مفسرين پرداخته و گفته فلاسفه و متكلمين را نيز در مناسبت‌ها ايراد و جرح و تعديل كرده است و شيخ عباس قمى(م: 1359ق)، جهت آسانى دست‌يابى به مطالب آن، كتاب ارزش‌مندى تحت عنوان «سفينة البحار» را كه فهرستى جامع و بسيار ظريف و پرمطلب از كتاب «بحار الانوار» مى‌باشد، به رشته تحرير درآورده است، لكن با تمام وسعت مطالب، بسيارى از موضوعات «بحار»، بلكه بسيارى از عناوين أبواب و موضوعات اخبار آن - كه لازم بوده است ذكر شود - از قلم وى فوت گرديده و از نظر شريفش دور مانده است؛ ازاين‌رو، مؤلف اثر حاضر، به جمع‌آورى آنچه از قلم صاحب «سفينة البحار» فوت شده، پرداخته است.

اين اثر كه در طول متجاوز از سى سال تدوين شده و تا كنون 10 جلد از آن انتشار يافته و مجموعا به 14 جلد خواهد رسيد، مجموعه «سفينة البحار و مدينة الحكم و الآثار» را در بر دارد با مزايا و ويژگى‌هاى ديگر.

گزارش محتوا

مطالب كتاب، به ترتيب حروف الفباء مى‌باشد؛ به اين ترتيب كه در جلد اول، باب همزه تا باب ثاء، در جلد دوم، باب جيم تا حاء، در جلد سوم، از خاء تا ذال، در جلد چهارم، از راء تا بخشى از سين، در جلد پنجم، از بقيه سين تا بخشى از شين، در جلد ششم، از ادامه شين تا طاء، در جلد هفتم، از ظاء تا بخشى از غين، در جلد هشتم، از بقيه غين تا قاف، در جلد نهم، از كاف تا بخشى از نون و در جلد دهم، از بقيه نون تا حرف ياء آمده است.

شيوه كار نویسنده، همان شيوه محدث قمى است، با برخى ويژگى‌هاى ديگر كه به برخى از آن‌ها اشاره مى‌شود:

1. اين كتاب، فهرست تمامى مطالب كتاب «بحار الانوار»، از جمله تفسير، تأويل معارف الهى مربوط به اصول دين و فروع آن، احكام قصص و... را در بر دارد؛
2. بسيارى از عناوين و موضوعات كه در «سفينة البحار» نيامده، در اين اثر گنجانده شده است؛ مثلاً«سفينة البحار»، در لغت «دال»، 53 لغت دارد، اما «مستدرك»، 75 لغت آورده يا در «سين»، 95 لغت دارد، ولی «مستدرك» 130 لغت آورده، يا در باب «خا»، 70 ماده آورده، ولی «مستدرك»، 95 ماده و...؛
3. اين كتاب، چاپ قديم و جديد«بحار الانوار» را شامل مى‌شود؛
4. مطالب كتاب عظيم «الغدير» علامه امينى نيز در اين كتاب فهرست شده است؛
5. در چاپ قديم «بحار الانوار»، از جلد 16، از باب 68 به بعد، افتاده كه در چاپ جديد، جلد 79 را تشكيل مى‌دهد و در كتاب حاضر، فهرست شده است؛

و...

اين اثر، به‌حق، فهرست موضوعى دقيقى است از مجموعه آنچه در «بحار الانوار» آمده است و خود نيز، گرچه، گاهى از افزونى‌هاى غير لازمى برخوردار است، اما سرشار است از فوايد تاريخى، حديثى، رجالى، عقيدتى و...

وضعيت كتاب

كتاب، توسط حجت‌الاسلام حسن نمازى، تحقيق و تصحيح شده است. در هر جلد، فهرست مطالب و آيات، در پايان همان جلد آمده و پاروقى‌ها، بيشتر، به ذكر منابع اختصاص يافته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.