معجم مصنفات القرآن الكريم

معجم مصنفات القرآن الکریم، اثر علی شواخ اسحاق شعیبی، فهرست آثاری است که درباره قرآن کریم از قرن اول تا سال 1403ق، نوشته شده است و به یکسان آثار چاپی و خطی را در بر دارد و به مقاله‌ها نیز پرداخته است و گذشته از علوم قرآنی مختلف (آیات الاحکام، اسباب النزول، قصص و...)، شامل مطالعات و تحقیقات جدید درباره قرآن از جمله ترجمه‌های مصحف شریف نیز هست

معجم مصنفات القرآن الکريم
پدیدآوران	شعيبي، علي شواخ اسحاق (نویسنده)
ناشر	دار الرفاعي
مکان نشر	عربستان - رياض
سال نشر	1983م , 1403ق
چاپ	1
تعداد جلد	4
کد کنگره	‏Z‎‏ ‎‏7835‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏5‎‏ش‎‏7
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اهمیت پرداختن به موضوعات قرآنی و خدمت به قرآن، انگیزه تدوین اثر حاضر بوده است

ساختار

کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در چهار جلد، تنظیم شده است.

در این اثر، 3281 اثر با تفکیک چاپی، خطی و نامشخص، به ترتیب حروف الفبای نام کتاب، در موضوعات مختلف قرآنی (آیات القرآن، حروف قرآن، احکام قرآن، اسباب نزول، اعجاز و بلاغت قرآن، اعراب و تجوید قرآن) تنظیم گردیده است

این اثر، مرجع فهرست آثاری است که درباره قرآن کریم، از قرن اول تا سال 1403ق نوشته شده است و به یکسان، آثار خطی و چاپی را دربر دارد

گزارش محتوا

در مقدمه ناشر، به اهمیت موضوع کتاب اشاره گردیدهو در مقدمه مؤلف، ضمن بیان انگیزه تألیف، به توضیح روش کار نویسنده پرداخته شده است

مؤلف در مقدمه خود می‌نویسد: «این معجم، شامل کلیه مصنفاتی است که درباره قرآن است، چه چاپی، چه خطی، در هر نقطه از عالم و به هر زبان که ما به آن دست یافته ایم. ابتدا اسم کتاب، سپس مؤلف آن و سال وفاتش، سپس چاپی و خطی بودن کتاب یاد شده و اگر چاپی باشد و اطّلاعی از کتابخانه‌هایی که نسخ خطی آن اثر در آنها محفوظ است، داشته ام، آن را نیز یاد کرده ام. سپس مراجعی ]تواریخ و تذکره‌ها و زندگی نامه‌هایی[ را که به مؤلف و کتاب اشاره کرده‌اند، در میان آورده ام»

کتبی که در این معجم آمده بر سه قسم است:

1. کتبی که نویسنده به آنها دسترسی نیافته و نمی‌دانسته که چاپی است یا خطی و در این صورت کتب و مصادری را که آن را یاد کرده‌اند، ذکر کرده و این قسم ‌اندک است.
2. بخشی که شامل کتاب‌های چاپی در زمینه علوم قرآن و قرآن پژوهی است که در این مورد، بنا بر «معجم المطبوعات» سرکیس (که از آغاز چاپ تا سال 1919م/1339ق را در بر دارد) گذاشته شده است. سپس از کلیه کتاب‎شناسی‌ها و فهارس و مجلات برای تکمیل آن استفاده شده است. نویسنده در مورد مطبوعات و آثار خارجی (غیر عربی) از طریق مکاتبه و مراجعه شخصی در صدد استقصای آنها برآمده است. در ترکیه با کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه و کتابخانه عمومی استانبول و غیره و در ایران با مرکز فرهنگی اصفهانی، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران تماس داشته است و در اروپا با اغلب کتابخانه‌های دانشگاهی و ملی و مخصوصا دانشگاه بیرمنگام و از فهارس همه کتابخانه‌ها سود برده است؛ علی الخصوص از کتابخانه کنگره آمریکا که در دانشگاه ملک سعود محفوظ بود.
3. بخشی که شامل مخطوطات علوم قرآنی و قرآن پژوهی است و این دشوارترین و دیریاب ترین بخش در کار تدوین این کتاب‎شناسی بوده است و نویسنده برای ملاحظه نسخ خطی یا فهارس آنها بسیار سفر کرده و بخش‌های مختلف این معجم را به حسب موضوعات و به ترتیب الفبایی مرتب کرده است

وضعیت کتاب

فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده است که عبارتند از: فهرست عناوین؛ مؤلفین؛ کتاب‌های چاپی؛ کتاب‌های خطی؛ نساخ؛ موضوعات و فهارس.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی مطالب و موضوعات متن پرداخته شده است

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. ربانی،‌هادی، «کتاب‎شناسی توصیفی کتاب‎شناسی‌های قرآنی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: صحیفه مبین، مجموعه مقالات مبین، شماره 2، تابستان 1379 (88 صفحه، از 49 تا 136).
3. خرمشاهی، بهاءالدین، «کتاب‎شناسی جهانی» قرآن کریم ««، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شماره 1، بهار 1383 (16 صفحه، از 130 تا 145).
4. صادق پور، محمدحسین، «معرفی و نقد کتاب: مروری بر کتاب‎شناسی‌ها و منابع مهم قرآنی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: مشکوة، شماره 84 و 85، پاییز و زمستان 1383 (15 صفحه، از 211 تا 225).