فاكهة الخلفاء و مفاكهة الظرفاء

فاكهة الخلفاء و مفاكهة الظرفاء، اثر احمد بن محمد بن عرب‌شاه (854ق)، به زبان عربى است. اين كتاب، براى ملوك و امراء و اهل عدل و رؤساء و بزرگان نوشته شده تا در حكايات آن تأمل كنند و به سيره حسنه و اخلاق نيكو عمل نمايند.

فاکهة الخلفاء و مفاکهة الظرفاء
پدیدآوران	بحیری، ایمن عبدالجابر (محقق) ابن عرب شاه، احمد بن محمد (نویسنده)
ناشر	دار الآفاق العربية
مکان نشر	قاهره - مصر
سال نشر	1421 ق یا 2001 م
موضوع	نثر عربی - قرن 2 ق. نثر عربی - قرن 9ق.
زبان	عربی
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏7760‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏7
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

كتاب، با مقدمه‌ى محقق شروع شده، در ادامه، مقدمه‌اى از مؤلف ذكر گرديده و سپس مطالب، در 10 باب ارائه شده است.

در هر باب، چند حكايت به زبان حيوانات و پرندگان آورده شده است.

گزارش محتوا

مؤلف، كتابش را در مورد قضاياى سياسى و به زبان حيوانات و پرندگان نوشته است و سخن خود را از زبان آنها ارائه داده است و به سبک «كليلة و دمنة» به مباحث پرداخته است؛ با اين تفاوت كه تمام مباحث اين كتاب، بر محور سياست مى‌چرخد، نه بر محور حكمت و اخلاق.

ابن عرب‌شاه، اثر خود را با موضوع ضرورت انس گرفتن با پادشاهان و نصيحت آنان آغاز كرده و در ادامه مسائلى چون ارزش‌هاى سياسى و نهادى نظام سياسى، شورا و عدالت را از طريق گفت‌وگو ميان حيوانات طرح مى‌كند. نكته‌اى كه باقى مى‌ماند آن است كه نگارش كتاب از زبان حيوانات، بيانگر امور سياسى فرامتنى است و اشاره به شرايطى دارد كه مؤلف را به‌سوى تعامل غير مستقيم سياسى كشانيده است.

ابن عرب‌شاه با تسلط بر فقه اللغه و آگاهى از تأثير مشتقات در سروسامان دادن به سخن، به نيكى در ميان پايه‌ها و قرينه‌ها ارتباط برقرار كرده است و اين قرينه‌ها در عبارت و لفظ و معنى، دنباله پايه‌ها به شمار مى‌آيند و از همين روى نمى‌توان به اين پاره‌ها، لفظا و معنا، به‌عنوان «حشو» نگريست و آن قرينه‌ها را از ميانه عبارت برداشت. گويى اين پاره‌هاى آرايشى، پاره‌اى از يك لوحه منبت‌كارى و يا اندامى از يك نگاره مينياتورى است و در كمال بخشيدن به آن منبت‌كارى و مينياتور، جايگاهى شايسته و بايسته و ريشه‌اى، نه آرايشى، دارند.

وضعيت كتاب

محقق محترم، حكايت‌هاى كتاب را شماره‌گذارى كرده تا براى مطالعه سهل باشد. همچنين به تصحيح تحريفات و ذكر كلمات سقطشده از كتاب و معرفى اشخاصى كه شعر، حكايت يا قولى از آنها در كتاب آمده و... پرداخته است.

در پايان كتاب، فهرست آيات، اطراف (سخنان نغز)، اشعار، اعلام، اماكن و امم، الفاظ لغوى شرح‌شده، حكم و امثال، مواضيع كتاب و محتويات كتاب قيد شده است.

منابع مقاله

متن و مقدمه كتاب.