النفخة المسكية في السفارة التركية
النفحة المسكية في السفارة التركية، تأليف على بن محمد التمكروتى، به زبان عربى است. گزارش سفر مؤلف از آفريقا به تركيه است. در اين سفرنامه اطلاعات خوبى از مناطق مختلف آفريقا تا تركيه را كه مؤلف از آنها عبور كرده است، مى‌توان به دست آورد كه در نوع خود حايز اهميت مى‌باشد.
| النفخه المسکیه فی السفاره الترکیه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تمگرودی، علی بن محمد (نویسنده) صالحی، محمد (محقق) |
| ناشر | دار السويدي للنشر و التوزيع |
| مکان نشر | ابوظبی - امارات |
| سال نشر | 2007 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ترکیه - سیر و سیاحت سفرها - ترکیه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DR 421 /ت8ن7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
استهلال، مقدمه، ديباچه مؤلف، متن كتاب و بخش فهرست‌ها ساختار كتاب را تشكيل مى‌دهد.
مؤلف، مطالب خود را به صورت روزشمار و ديدن حوادث و مشاهدات خود بنيان گذاشته است. به صورتى كه هنگامى كه به هر منطقه رسيده است، اول آن را وصف كرده است و سپس وقايع و حوادث اتفاق افتاده را گزارش داده است و در بين عبارات خود از ابيات شعر نيز سود برده است.
گزارش محتوا
استهلال كتاب از محقق كتاب «محمد احم السويدى» درباره علم جغرافيا و اينكه با احياى كتاب ابن بطوطه و اهداى جايزه به ايشان از سوى يكى از مؤسسات عربى در بيروت، باعث اين شده است كه در پيرامون اين كتاب نيز دست به تحقيق بزند و اين كتاب را نيز احيا كند.
مقدمه كتاب در پيرامون مؤلف و كتاب مى‌باشد. ديباچه مؤلف نيز بعد از ذكر خطبه، به فايده علم جغرافى كه ديدن و اطلاع از مناطق مختلف جهان مى‌باشد، اشاره كرده است و مختصرى هم در باب اين اثر سخن به ميان آمده است.
متن سفرنامه با خروج از منطقه محل سكونت مؤلف، تمكروت، آغاز مى‌شود. اين منطقه در جنوب شرقى كشور مغرب واقع شده است. مؤلف، ابتدا نسب خود را بيان مى‌كند و اينكه به دستور حاكم وقت اين منطقه به مسافرت دست مى‌زند.
ايشان از آن‌جايى كه از طبع شعر نيز برخوردار بوده‌اند، به ادنى مناسبتى از ابيات شعر براى انتقال مطلب خود سود برده‌اند؛ همانند اينكه درباره بلد خود سروده‌اند:
بلد صحبت به الصبابة و الصبا و لبست ثوب العمر و هو جديد
فإذا تمثل في الضمير رأيته و عليه أغصان الشباب تميد
ايشان مسافرت خود را در روز شنبه اول جمادى الاولى 779ق برابر با 18 مارس 1589م آغاز كرده‌اند.
وى به همراه سفير عثمانى به ملاقات سلطان مغرب مى‌رود. ايشان مسافرت خود را با كشتى انجام مى‌دهد. مدت اين سفر تا رسيدن به كشتى سه ماه رجب، شعبان و رمضان به طول مى‌انجامد.
ايشان در روز عيد فطر سوار بر كشتى مى‌شوند و چنان‌كه خود نوشته است در طول اين سفر سختى‌هاى زيادى به ايشان وارد شده است.
در هنگام رسيدن به شهر بجايه، اين شهر را به خوبى براى مخاطبين توصيف مى‌كند و از عالمان اين شهر همانند ابومحمد عبدالحق بن عبدالرحمان الازدى الاشبيلى سخن مى‌گويد.
بعد از حركت دوباره با كشتى، از طغيان دريا و طوفان سخن به ميان آمده است. منطقه بعدى مورد سفر ايشان تونس بوده است كه در صفحاتى چند به وصف اين منطقه پرداخته شده است كه تونس شهرى بزرگ است و دار علم، عمل، تجارت و فضل. اين شهر پايتخت كشور افريقيه است. داراى مساجد بسيار و بازارهاى شلوغ مى‌باشد.
ايشان در بخشى جداگانه به ذكر علماى تونس پرداخته است و از ايشان ياد كرده است و در ليستى بلند نام ايشان را آورده است.
هم‌چنين از زبان ابن عبدربه و البكرى و البلوى نيز تونس را وصف كرده است. ايشان بعد از بلاد مختلف وقتى به شهر قابس مى‌رسد اين شهر را از زبان ابن بطوطه وصف مى‌كند.
از جمله جاهايى كه ايشان وصف كرده است مقتل يحيى بن يحيى الويدى است. سپس وصف شهر طرابلس مى‌شود.
ايشان سفر خود را ادامه تا استامبول تركيه ادامه داده است؛ وقتى كه به اين شهر وارد مى‌شود آن را وصف مى‌كند. چنان‌كه از عبارات معلوم مى‌شود، در آن زمان استامبول داراى عظمتى خاص بوده است.
از زيارت قبر ابى ايوب انصارى نيز كلماتى را بيان داشته است. از سلطان ترك منطقه و هديه وى به احمد منصور السعدى نيز سخن به ميان آمده است.
ايشان در هنگام برگشت از سفر تركيه نيز از مناطق مختلفى ديدن كرده و آنها را هم به صورت مختصر توصيف نموده است و از آن مسيرى كه اين سفر را رفته نيز برنگشته است. ايشان در راه برگشت از مسير مراكش وارد آفريقا شده است.
ايشان در صفحات آخر كتاب تعداد زيادى ابيات آورده است كه درباره سفر و پيرامون سفرنامه خود مى‌باشد.
وضعيت كتاب
كتاب، داراى بخش فهرست‌ها در پايان خود مى‌باشد كه بر اساس فهرست الفبا بيان شده است.
هم‌چنين اين اثر داراى توضيحاتى از مؤلف در پاورقى بعضى از صفحات مى‌باشد. اين كتاب در لبنان به چاپ رسيده و احيا شده است.
منابع مقاله
متن كتاب.