ارجان و کهگیلویه
ارجان و كهگیلویه از فتح عرب تا پایان دوره صفوى، اثر هاينس گاوبه، استاد اتريشى سمينار شرق‌شناسى دانشگاه توبينگن آلمان، کتابى است كه از متن آلمانى به فارسی برگردانده شده و به بررسى تاريخ و جغرافياى منطقه بهبهان، زيدون، سردشت، دهدشت، كهگلویه، دوگنبدان و فهليان در استان خوزستان مى‌پردازد.
| ارجان و کهگیلویه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | گاوبه،هاینس (نویسنده)
فرهودی، سعید (مترجم) اقتداری، احمد (تصحیح و تحشیه) |
| عنوان‌های دیگر | ارجان و کهگیلویه |
| ناشر | انجمن آثار و مفاخر فرهنگی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1377 ش |
| چاپ | 2 |
| موضوع | ارجان (شهر باستانی) - تاریخ
بهبهان - تاریخ کهگیلویه و بویراحمد - تاریخ |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DSR 2075 /ﻫ8گ2 |
کتاب حاضر در سال1972م. نگارش يافته است.
ساختار
کتاب؛ مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم دكتر كمال حاج سيدجوادى، مدير انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، مقدمه‌اى به قلم مصحح، آقاى احمد اقتدارى، مقدمه‌اى به قلم مترجم، سعيد فرهودى، پيش‌گفتار مؤلف و دو بخش اصلى است. بخش اول فصول اول تا پنجم و بخش دوم فصول ششم تا هشتم را در خود جاى داده است.
اهميت این کتاب از جهت نحوه مطالعات، تنظيم مطالب، توجه به آثار، سكه‌ها، متون، سفال‌شناسى، مطالعات شخصى مؤلف و توضيحات و نقشه‌هايى است كه بدون شك مكمل آثار انتشار يافته، درباره جغرافياى تاريخى، آثار و بناهاى باستانى منطقه خوزستان است.
گزارش محتوا
ارّجان، شهرى در دوره ساسانى و یکى از تقسيمات نخستين سده‌هاى اسلامى در جنوب غرب ایران كه در مرز ميان فارس و خوزستان قرار داشته است. ویرانه‌هاى این شهر در جلگه بهبهان و در 10 كيلومترى شمال شرقى آن شهرستان قرار دارد.
مؤلف از این شهر به عنوان استان قرون وسطايى ياد مى‌كند و موقعيت ارتباطى و نيز وضع مناسب طبيعى آن و برخوردارى آن از آب فراوان و زمين‌هاى حاصل‌خيز را عامل شكوفايى آن در زمان‌هاى صلح و آرامش مى‌داند.
در بخش اول این کتاب مؤلف سعى مى‌كند با شيوه توپوگرافى، تاريخ كامل این ناحيه را شرح دهد و به معرفى مرزها و محل استقرار مهاجرين و نام نواحى، قلعه‌ها، راه‌ها و رودخانه‌ها بپردازد.
در بخش دوم، شواهد فرهنگى مادى؛ يعنى آثار باستانى موجود تعريف شده و از نظر زمان‌نگارى نيز مرتب گرديده‌اند. نتايج این بخش با منابع و نوشته‌هاى انتقادى درباره آنها در برابر یکديگر قرار گرفته تا حتى الامكان تصویر روشنى از آن به دست آيد.
فصول موضوعى کتاب به چهار دوره تاريخى تقسيم شده‌اند:
دوره الف: عهد ساسانيان (قرن 3تا 7م.)
دوره ب: عصر كلاسیک اسلامى (قرن 7 تا 14م.)
دوره ج: دوره سلجوقيان و مغول‌ها (قرن 11 تا 14م.)
دوره د: تا پایان حكومت صفویه (قرن 14 تا 18م.)
اين کتاب به عنوان مجلد چهارم از مجموعه آثار و بناهاى باستانى و جغرافياى تاريخى خوزستان عرضه گرديده است.
کتاب بر اساس روشى بسيار دقيق و علمى تنظيم شده و منطقه بهبهان و زيدون و سردشت و كهكیلویه و...را به بهترين وجه (از نظر جغرافياى تاريخى و آثار و بناهاى باستانى، بر اساس متون كهن، كتب، تحقيقات سياحان، باستان‌شناسان، سكه‌هاى مكشوفه، آثار تاريخى، سفالينه‌ها، كتيبه‌ها، الواح و مطالعات عينى كه خود مؤلف به انجام رسانيده است) به نگارش درآمده است.
ویژگى‌ها
خصوصيت عمده تحقيقات مؤلف، در این مطلب است كه علاوه بر استنتاج علمى از همه منابع كتبى، مشاهدات عينى، شخصى و شواهد فرهنگ مادى، دقيق‌ترين مطالعات را در خصوص راه‌ها، رودها، آب‌ها، بندرها، سرچشمه‌ها، منزلگاه‌هاى مسافرتى باستانى، پل‌ها، جاده‌ها ثبت، ضبط و نتيجه‌گيرى كرده است. به علاوه با تنظيم جدول‌هاى علمى و مستند، اختلاف نظرات مؤلفين متون و جغرافيانویسان كهن و سياحان و كتب جديد، در خصوص راه‌ها و مناطق و رودها را نشان داده است و گذشته از اين، سفال‌شناسى علمى تطبيقى را به نحوى بسيار جالب و تنظيم جدول‌هاى زمان‌نگارى سفالينه‌هاى مكشوفه در منطقه، با تذكر مسائل سكه شناسى و حوادث تاريخى به كار گرفته و در مطالعات خود موثر ساخته است.
وضعیت کتاب
کتاب؛ مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم مصحح و فهرست‌هاى ذيل مى‌باشد:
فهرست اعلام و اشخاص، اعلام جغرافيايى، مآخذ و منابع کتاب، همچنين تصاویرى مربوط به متن کتاب در انتهاى آن درج گرديده است.
منابع مقاله
- مقدمه مصحح.
- نيستانى، جواد، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 7، ص462.
- پيش‌گفتار مؤلف.