فارس‌نامه (تعريب)

فارس‎نامه، اثر ابن ‎بلخی، کتابی است که جزء تاریخ و جغرافیاى محلى عمومى منطقه فارس و مربوط به اوایل قرن ششم هجرى قمرى، محسوب مى‎شود. اصل کتاب به زبان فارسی بوده و توسط یوسف الهادی، به عربی فصیح و سلیس، ترجمه شده است.

‏فارس‎نامه
پدیدآوران	ابن‌بلخي (نويسنده) هادي، يوسف (مترجم و محقق)
عنوان‌های دیگر	فارس نامه
ناشر	الدار الثقافية للنشر
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	مجلد1: 2001م , 1421ق,
شابک	‎977-5875-16-1
موضوع	ايران - تاريخ - پيش از اسلام ايران - شاهان و فرمانروايان نثر فارسی - قرن 6ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‏DSR‎‏ ‎‏140‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏ف‎‏2041

این کتاب، از قدیمی‎ترین کتبى است که اطلاعات جامع و منحصربه‎فردى را درباره فارس، به زبان فارسى و با انشایى سلیس و روان و در شیوه‎اى موجز و دل‎نشین به اهل فضل و ادب عرضه داشته است و از زمان تألیف، به‎عنوان منبعى معتبر در شناخت فارس، مورد قبول و استفاده پژوهشگران و صاحب‎نظران قرار گرفته است. این اثر، از معدود آثارى است که مطالب حشو و زائد ندارد و مشحون از اطلاعات جالب و بدیع اجتماعى، اقتصادى و تاریخى است، ولى بیشتر مبتنى بر مباحث جغرافیایى و فرهنگى است تا تاریخى.

در مقدمه‎ای که مترجم به ابتدای کتاب افزوده، علاوه بر ارائه توضیحاتی پیرامون مطالب کتاب، به ذکر اطلاعات مختصری که از مؤلف در دست است، پرداخته شده و به مصادر کتاب، اشاره شده است.

به‎منظور آشنایی با نوع و سبک ترجمه، به قسمت‎هایی از ترجمه و متن اصلی، اشاره می‎شود: «طبقه اول پیشدادیان. گیومرث گل‎شاه، اول ملوک فارس: اول پادشاهی است کی ملک جهان، یکسره داشته است و پارسیان گفته‎اند کی دارالملک او اصطخر بوده است و دیگر اصحاب تواریخ گفته‎اند کی مقام او به دباوند بوده است و به قول ایشان بعد از آن، اصطخر بنا کرد و دارالملک ساخت و گبرگان دعوی می‎کنند کی این گیومرث، آدم بوده است – عليه السلام - و فرزند او، کی مسلمانان، «شیث بن آدم» خوانند، گبران او را «بیشی بن گیومرث» خوانند».

«الطبقة الأولی البيشداديون. كيومرث كل‎شاه: أول ملوك الفرس و هو أول حاكم ملك العالم بأسره. يقول الفرس إن إصطخر كانت عاصمة ملكه، بينما قال بعض المؤرخين إن مقره كان بدماوند و إنه بنی إصطخر في ما بعد و اتخدها مقرا لملكه و يدعي المجوس أن كيومرث هذا هو آدم(ع) و أن ابنه الذي يسميه المجوس شيث بن آدم، يدعونه بيشی بن كيومرث».

فهارس کتاب در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از فهارس: مکان‎ها و شهرها؛ پادشاهان؛ اقوام و موضوعات کتاب. در پاورقی‎ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. ابن‎ بلخی، «فارس‎نامه ابن ‎بلخی»، بنیاد فارس‎شناسی، شیراز، چاپ اول، 1374.