زرکلی، خیرالدین
خيرالدين بن محمود بن محمد زِرِكلى دمشقى،
| نام | زرکلی، خیر الدین |
|---|---|
| نامهای دیگر | زرکلی دمشقی، خیر الدین بن محمود |
| نام پدر | |
| متولد | 1893 م= 1310ق |
| محل تولد | بیروت |
| رحلت | 1396 ق یا 1966 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE5564AUTHORCODE |
در 9 ذی‌الحجه سال 1310ق در بيروت متولد شد. والدين او اهل دمشق و پدرش از تجار بيروت بشمار مى‌رفت. خيرالدين در دمشق نشو و نما يافت و به مدرسه رفت. از نوجوانى به كتب ادبيات علاقه‌مند شد و شعر نيز مى‌گفت. در انتشار مجله‌اى هفتگى با عنوان «اصمعى» شركت داشت. بعدها به بيروت رفت و به تحصيل ادامه داد و همان جا به تدريس تاريخ و ادبيات عرب پرداخت. هنگام جنگ جهانى اول به دمشق بازگشت و روزنامه «لسان العرب» را راه‌اندازى كرد و پس از آن روزنامه ديگرى را منتشر نمود.
با ورود فرانسویان به دمشق، زركلى به فلسطين، مصر و سپس حجاز گريخت؛ چون فرانسویان املاك او را ضبط كرده و غياباً حكم اعدام او را صادر كرده بودند. در سال 1921 تابعيت حجاز را گرفت و به سِمت معاونت فرزند پادشاه منصوب شد. به اين جهت مسافرت هايى به مصر و قدس و اردن انجام داد و در تأسيس حكومت اردن نقش داشت و عهده‌دار مناصب دولتى شد.
با لغو حكم اعدام وى از سوى فرانسه، به دمشق بازگشت و خانواده‌اش را به اردن آورد. پس از آن و با دور شدن از مشاغل حكومتى، به مصر رفت و چاپخانه‌اى ايجاد كرد و كتاب‌هايى از جمله كتب خود را منتشر نمود. با قيام مردم سوريه بار ديگر محكوم به اعدام شد. ناچار چاپخانه را فروخت و به حجاز برگشت. زركلى مدتى در بيت‌المقدس نيز فعالیت‌های فرهنگى داشت. در دولت سعودى به‌عنوان وزير در مجامع شركت مى‌كرد و مدتى در مصر حضور داشت و كتاب اعلام را در آنجا منتشر نمود. مدتى هم سفير عربستان در مغرب بود.
خيرالدين زركلى عضو مجمع علمى دمشق و بغداد هم بود. او مسافرت‌هايى به كشورهاى انگليس، آمريكا، يونان و تونس داشت.
آثار
- ما رأيت و ما سمعت (سفرنامه)؛
- عامان في عمان (خاطرات پايتخت اردن)؛
- ديوان شعر؛
- الأعلام؛
- شبه الجزيرة في عهد الملك عبدالعزيز.
وى آثار ديگرى در ادبيات، تاريخ، شعر و نثر داشته است كه گويا منتشر نشده است.
زركلى در سال 1396ق1976/م در قاهره درگذشت.
منابع مقاله
زركلى، خيرالدين، الأعلام، ج8، ص267، دارالعلم للملايين، الطبعة السادسة عشرة، كانون الثاني/يناير 2005.