استعلامی، محمد
محمد استعلامى، در چهارم تيرماه 1290، در اراك متولد شد. در همان شهر، رشد يافته و تحصيلاتش را تا آخر دبيرستان در آنجا پيموده و سال آخر دبيرستان را در مدرسه علميه تهران گذرانده است.
تحصیلات
ايشان در شهريور سال 1334 وارد دانشگاه تهران شد. دوره ليسانس ادبيات و تعليم و تربيت را در دانشسراى عالى تمام كرد و از سال 1337، دبير دبيرستان‌ها شد
او البته در همين مدت در كنار تدريس، دوره فوق ليسانس مطالعات اجتماعى را در دانشگاه تهران شروع مى‌كند و از فروردين 1340، عضو هيئت‌مؤلف لغت‌نامه دهخدا مى‌شود. در اوايل پاييز همان سال، با پيشنهاد استاد دكتر معين تصميم به ادامه تحصيل در رشته ادبيات مقطع دكترى مى‌گيرد.
او خيلى سريع دوره دكترى را مى‌گذراند؛ چنانكه در سال 1345 از رساله‌اش دفاع مى‌كند. در پاييز سال 1346، دانشكده علوم ارتباطات اجتماعى تشكيل مى‌شود و او يكى از اعضاى اصلى آن بود و پس از گذشت 3 سال او به دانشسراى عالى بازمى‌گردد و در همان جا مراتب استاديارى، دانشيارى و استادى را احراز مى‌كند و تا پایان سال 1356 كه بازنشسته مى‌شود، در همين دانشسرا با داشتن مسئوليت‌هاى مختلف طى اين سال‌ها، بازنشسته مى‌شود.
وى در خارج از كشور اقامت و فعاليت دارد و با اين حال، هر وقت كه به ايران مى‌آيد، تجربيات گران‌بهايى را دراختيار جوانان و دانشجویان و تشنگان ادب و فرهنگ اين ديار مى‌گذارد. استعلامى درباره روزگار دانشجویى‌اش مى‌گوید: «ما سعادت اين را داشتيم كه محضر بزرگانى چون بديع‌الزمان فروزانفر، جلال‌الدين همايى، مدرس رضوى، سيدكاظم عصار و امثال آنها را درك كنيم و در روان‌شناسى و علوم تربيتى، سر كلاس دكتر على‌اكبر سياسى و دكتر هوشيار و دكتر صديق اعلم نشستيم. پدر جامعه‌شناسى ايران، دكتر غلام‌حسين صديقى را ديديم و پاى درس او زانو زديم و عالى‌ترين مرتبه انسانيت را در شخصيت استثنايى او ديديم و سعادت مضاعف ما اين بود كه محضر نسل دوم را هم درك كنيم. استادان، دكتر معين، دكتر خانلرى، ذبيح الله صفا و دكتر حسن خطيبى هم به ما فيض رساندند.»
مسئوليت‌ها
او مسئوليت‌هاى علمى مختلفى در خارج از كشور داشتند؛ مسئوليت‌هايى از قبيل:
- استاد مدعو دانشگاه نيویورك؛
- محقق در دانشگاه دهلى نو و دانشگاه جواهر لعل نهرو؛
- محقق وابسته بخش مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه پنسيلوانيا و فيلادلفيا؛
- محقق وابسته مؤسسه مطالعات اسلامى دانشگاه مك‌گيل، مونترئال؛
- استاد زبان فارسی دانشگاه مك‌گيل.
استعلامى از جمله افرادى است كه تلاش وافرى برای شناساندن ادبا و فضلاى روزگاران دور و نزدیک اين ديار كرده و يكى از كارهايش كه چندين سال از وقت و عمر خود را به پاى آن ريخت، پژوهشى است درباره عطار و «تذكرة الاولياء».
آثار
دكتر استعلامى، تصحيحى دقيق از «تذكرة الاولياء» شيخ فريد‌الدين، عطار نيشابورى به عمل آورد كه تا به امروز، بهترين تصحيح از اين کتاب مهم است و 19 بار تجديد چاپ شده است.
شرح هفت جلدى وى بر مثنوى معنوى در سال 1364، جايزه کتاب سال را از آن وى كرد.
استعلامى همچنين بر غزليات حافظ نيز شرحى نوشت كه با عنوان «درس حافظ» در دو جلد از سوى انتشارات سخن به بازار کتاب عرضه شد.
«حديث كرامت» كه تحقيقى است درباره فرقه كرامتيه، «بوستان سعدى، باب چهارم (در تواضع)» و «بررسى ادبيات امروز ايران» از ديگر آثار دكتر استعلامى است.