براون، ادوارد گرانویل
ادوارد گرانويل براون، در تاريخ هفتم فوريه 1862م، در روستاى اولى كه نزدیک به شهر دورسلى واقع در ايالت گلاسترشر در انگلستان متولد شد. پدرش سال‌ها عهده‌دار مديريت يك شركت مهندسى كشتى‌سازى بود و مادرش نيز از اهالى نورتمبرى بود.
| نام | براون، ادوارد گرانویل |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | 1862 م |
| محل تولد | |
| رحلت | 1304 ق یا 1926 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE3881AUTHORCODE |
از آنجا كه پدرش علاقه داشت تا وى در رشته مهندسى كشتى‌سازى به تحصيل بپردازد، پس از آنكه ادوارد براون تحصيلات ابتدايى خود را به اتمام رساند، او را به دبيرستان «اتون» فرستاد، اما ادوارد به دليل عدم علاقه خود به آن رشته، درحالى‌كه هنوز به سن شانزده سالگى نرسيده بود آن دبيرستان را ترك نمود.
در آن زمان بين روسيه تزارى و عثمانى جنگ درگرفته بود. در آن جنگ ادوارد براون متوجه دلاورى‌هاى مردم ترك در برابر روسيه تزارى گشت و در اثر اين توجه، علاقه وافرى به سرزمين ترك‌ها و زبان آنان يافت و به اميد آنكه روزى بتواند وارد سپاه تركان شود و به سربازان آنها بپيوندد به فراگيرى زبان تركى روى آورد.
هنگامى كه پدر براون متوجه شد كه پسرش علاقه‌اى به رشته مهندسى كشتى‌سازى ندارد او را وادار به تحصيل در رشته طب نمود و به اين جهت او را به دانشگاه كمبريج فرستاد. او در آنجا به زبان‌هاى شرقى علاقه‌مند شد، لذا پس از يك سال و اندى، براون براى پيشرفت در زبان تركى، در همان دانشگاه كمبريج به فراگيرى زبان عربى و فارسی گرايش يافت و يك سال بعد توسط هندويى كه مقيم كمبريج و مسلط به زبان فارسی و عربى بود به فراگيرى زبان فارسی متمايل گشت و به‌تدريج مجذوب ادبيات و زبان فارسی شد و ديگر زبان تركى در نظرش از جذابيت چندانى برخوردار نبود.
او در سال 1882م، به مدت دو ماه در استانبول زندگى نمود و در مراجعت خود به انگلستان، دو سال از عمر خود را در كمبريج به فراگيرى زبان‌هاى شرقى سپرى نمود و در همان زمان بود كه با پيرمردى ايرانى، از اهالى فارس، به نام «ميرزا محمدباقر بواناتى»، آشنا گشت و از وى تقاضا نمود كه به او زبان فارسی بياموزد.
براون در سال‌هاى 1884 - 1887 در بيمارستان‌هاى لندن به تكميل فن طبابت خود مشغول گشت و اوقات فراغت خود را به خواندن و مطالعه كتب فارسی و گفتگو با دوستان ايرانى خود سپرى مى‌كرد. او در آثار ادبى ايران بيشتر به ديوان‌هاى شعراى صوفى‌مشرب ايرانى، خصوصا مثنوى و حافظ علاقه داشت. او در سال 1887م، به ايران كه هميشه آرزوى ديدن آن را داشت سفر نمود. در طول يك سالى كه براون در ايران اقامت داشت، بر زبان فارسی مانند زبان مادرى خود اشراف يافت. در مسائل علمى و فلسفى به مباحثه با مردم مى‌پرداخت و در سخنان خود شعر و حديث به كار مى‌برد. وى از ميان مذاكراتى كه با افراد مختلف در مدت يك سال اقامتش در ايران نموده، آنچه را جذاب و جالب بوده، در سفرنامه‌ى خويش ثبت كرده است.
پس از آنكه ادوارد براون از ايران به انگلستان بازگشت، در دانشگاه كمبريج به تدريس زبان فارسی پرداخت. در سال 1893 بود كه اولين كتاب خود با عنوان «يك سال در ميان ايرانيان» را تألیف نمود. او پس از سفر به ايران چند سال از عمر خود را به تحقيق و تتبع فرق مذهبى ايران سپرى نمود. وى علاوه بر مقالات و كتبى كه در زمينه ادبى، تاريخ و سياسى ايران نوشته است در زمينه مذاهب اسماعيليه، حروفيه، شيخيه و بابيه نيز كتاب‌ها و مقالات متعددى منتشر نموده است.
ادوارد براون، در 1903، به عضويت فرهنگستان بريتانيا و در 1911، به عضويت كالج سلطنتى پزشکى پذيرفته شد و در 1922، به نيابت رياست انجمن سلطنتى آسيايى منصوب شد. در جشن شصتمين سال زندگانى او در 1922، دوستان و دوستداران ايرانى هدايايى براى او فرستادند و جامعه شرق‌شناسى اروپا با انتشار مجموعه مقالاتى، از خدمات او تجليل و قدرشناسى كردند. براون در 5 ژانويه 1926، در 64 سالگى در نزدیکى كمبريج درگذشت. كتاب‌هاى او به كتابخانه دانشگاه كمبريج منتقل شد. مجسمه‌اى از او در 1317 در كتابخانه دانشسراى عالى تهران نصب گرديد و يكى از خيابان‌هاى نزدیک دانشگاه تهران در 1334ش، به نام او نام‌گذارى شد.
آثار
- تاريخ ادبيات ايران، جلد اول، از قديم‌ترين روزگار تا زمان فردوسى؛
- تاريخ ادبيات ايران، جلد دوم، نيمه نخست، از فردوسى تا سعدى؛
- تاريخ ادبيات ايران، جلد دوم، نيمه دوم، از فردوسى تا سعدى؛
- تاريخ ادبيات ايران، جلد سوم، از سعدى تا جامى؛
- تاريخ ادبيات ايران، جلد چهارم، از صفويه تا مشروطيت؛
- تاريخ مشروطيت ايران؛
- تصحيح تذكرة الشعراء دولتشاه سمرقندى؛
- تصحيح لباب الألباب عوفى (با همكارى محمد قزوينى)، دو جلد؛
- ترجمه خلاصه تاريخ طبرستان ابن اسفنديار؛
- ترجمه تاريخ گزيده حمدالله مستوفى، دو جلد؛
- ترجمه چهار مقاله نظامى عروضى؛
- تاريخ طب اسلامى؛
- يك سال در ميان ايرانيان (سفرنامه).
منابع مقاله
برگرفته از ماهنامه حافظ، آبان 1389، شماره 75، مرورى بر زندگى و آثار پرفسور ادوارد گرانويل براون، فرزانه برومند.