ایرانیات در کتاب بزم فرزانگان
ايرانيّات در بزم فرزانگان (از سده دوم ميلادى) نوشته آثنايوس ناوكراتيس كه برگردان و يادداشت‌هاى آن توسط جلال خالقى مطلق به فارسی صورت پذيرفته است.
| ایرانیات در کتاب بزم فرزانگان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | آثنایوس نوکراتیس (نويسنده) خالقی مطلق، جلال (مترجم) |
| ناشر | مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-7025-57-7 |
| موضوع | ایران - آداب و رسوم - نکته گوییها و گزینه گوییها - متون قدیمی تا 1800م. تمدن ایرانی - نکته گوییها و گزینه گوییها - متون قدیمی تا 1800م. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DSR 63 /آ2الف9 |
در آغاز سده‌ى سوم ميلادى؛ يعنى نزدیک پانصد سال پس از برافتادن هخامنشيان يك يونانى‌تبار به نام آثنايوس كه در مصر زندگى مى‌كرد و در شهر نائوكراتيس در نزدیک ى اسكندريه زاده شده بود، كتابى نوشت به نام Deipnosophistae كه آن را «شام فيلسوفان» يا «بزم فرزانگان» ترجمه مى‌كنند. در اين كتاب، آثنايوس بزمى تخيلى برپا كرده و گلچينى از كتاب‌هايى كه خوانده در زمينه‌هاى مختلف را از زبان بيست و نه فرزانه‌ى حاضر در اين بزم بازگو كرده است.
موضوع سخن‌ها نيز بسيار گوناگون است و به جنبه‌هاى گوناگون فرهنگ رومى و يونانى پرداخته است.
ساختار
كتاب بزم فرزانگان در پانزده دفتر بوده كه امروز بخش‌هايى از آن از ميان رفته است. بر پايه‌ى برخى شمارش‌ها در اين كتاب از اثر يونانى نام برده شده است.
گزارش محتوا
در لا به لاى اين گفت‌وگوها اشاره‌هايى هم به كتاب‌هايى است كه درباره‌ى رسم‌ها و آيين‌هاى ايرانيان هخامنشى و مادها و نيز اشكانيان (پارت‌ها) بوده است و از آنها هم تكه‌هايى آورده است.
دكتر جلال خالقى مطلق، اين اشاره‌ها را در كتابى گرد آورده و ترجمه كرده و در پايان كتاب نيز يادداشت‌هاى سودمند فراوانى به گزارش خود افزوده است كه براى پژوهشگران در زمينه‌ى تاريخ ايران باستان بسيار سودمند است.
با بررسى اين هفتاد گزارش آگاهى‌هاى گوناگونى از زندگى مادى و معنوى ايرانيان؛ همچون تاريخ، افسانه و اسطوره، زبان، آيين‌ها، محصولات، واردات، صادرات، تشكيلات ادارى و دربارى و غيره به دست مى‌آيد كه بيشتر آنها حكايت از نفوذ مادى و معنوى ايران در كشورهاى ديگر دارد. براى مثال بر خوانندگان روشن مى‌شود كه ايرانيان مخترع نوعى نيمكت راحتى بودند كه امروز كاناپه گفته مى‌شود و سپس ساخت آن از ايران به كشورهاى ديگر رفته است. فرش ايران از همان زمان ماد و هخامنشيان شهرت داشته و صادر مى‌شد. يا در دربار ايران از اتباع بيگانه؛ از جمله يونانيان مى‌خواستند كه در ايران آداب ايرانى را رعايت كنند و حتى جامه‌ى ايرانى بپوشند. از سوى ديگر، ورود كالاهاى بيگانه خوشايند آنان نبود.
نكته‌ى ديگرى كه در اين كتاب و اصولا در بسيارى ديگر از آثار يونانى جلب توجه مى‌كند، اين است كه ايران و دربار و مردم آن هميشه حضور دارند. اين حضور هميشگى را به ويژه در تأليفاتى مى‌بينيم كه تنها و يا بيشتر به ايران پرداخته بودند.
به هر روى، در يونان هميشه گروهى از دانشمندان و فرمانروايان بودند كه براى آنها زندگى ايرانى شيوه‌ى دلخواه‌ترى به شمار مى‌رفت. البته اين گروه هميشه در اقليت بودند؛ ولى ميان آنان هميشه در اين باره گفت‌وگو و بحث بود و گاه كار بدان جا مى‌كشيد كه پيروان ايران ميهن خود را ترك مى‌كردند يا رانده مى‌شدند و گاه به ايران پناه مى‌آوردند. گاه نيز به جرم خيانت محكوم و كشته مى‌شدند.
يكى ديگر از رسم‌هاى ايرانيان كه امروزه در جهان رايج شده است، خوراك‌هاى چند بخشى (multi-course meal) است؛ يعنى پيش خوراك، خوراك، پس خوراك و نوشيدنى و...
منابع مقاله
متن و مقدمه كتاب