الأنوار النعمانية
الأنوار النعمانية تأليف سيدنعمتالله جزائرى (1112-1050ق)، بيان احوال انسان قبل از خلقت مى‌باشد كه به زبان عربى و در اوايل قرن يازدهم هجرى، نوشته شده است.
| الأنوار النعمانیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الانوار النعمانیه فی بیان معرفه النشاه الانسانیه |
| ناشر | دار القاریء |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1429 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 12ق.
ادبیات عربی - مجموعه‌ها اسلام - مسایل متفرقه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | BP 11 /ج4الف8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب با دو مقدمه از ناشر و مؤلف در بيان زندگى‌نامه نويسنده و نكاتى پيرامون كتاب آغاز و مطالب در چهار جلد تنظيم شده است.
مؤلف در بيان مطالب، از آيات، روايات، اشعار عربى و حكايات استفاده نموده است.
مباحث كتاب مشتمل بر بيان احوال انسان قبل از خلقت، از خلقت تا مرگ و بعد از مرگ بوده و همچنين اوضاع و احوال دنيا و اهل دنيا قبل از وجود و بعد از آن شرح شده است.
گزارش محتوا
قبل از شروع مطالب، مؤلف در مقدمه‌اى بسيار مختصر به توضيح در مورد كتاب پرداخته است.
جلد اول كتاب با مطالبى پيرامون خداوند، صفات او و آراء علماء در مورد صفات الهى آغاز گرديده است.
از جمله مطالب، اين جلد «نور امامى» است. مؤلف در اين مبحث، به اين نكته اشاره كرده است كه پيامبر(ص) و ائمه(ع)، از نور واحد خلق شده‌اند. به اعتقاد وى برای پيامبر(ص)، فضيلتى برتر از ساير ائمه(ع) است و امیرالمؤمنین(ع) بر ائمه(ع) ديگر فضليت دارد و اما راجع به امام حسن(ع) و امام حسين(ع)، ظاهر اخبار، فضيلت و برترى اين دو را بر ساير ائمه(ع) مى‌رساند و به نظر نويسنده، شايد دليل اين مطلب، قرب و نزدیکى به پيامبر(ص)، مشاهده وحى، نزول ملائكه در خانه پيامبر(ص) و...باشد.
مبحث مهم ديگرى كه در اين جلد بيان مى‌گردد، مطلبى در مورد فضليت و برترى ائمه(ع) بر پيامبران(ع) است. به نظر نويسنده، در اين امر كه مقام و منزلت پيامبر(ص) از ساير انبياء برتر و بالاتر است، هيچ اختلافى نيست. اختلاف در اين موضوع است كه آيا مقام على(ع) و ساير ائمه(ع) از انبياء بالاتر است يا خير؟
مؤلف، پس از نقل اقوال مختلف، اين قول را قبول مى‌كند كه مقام ائمه(ع) از انبياء بالاتر است و برای اثبات اين موضوع ادله‌اى را ذكر مى‌نمايد.
آخرين مبحث اين جلد، مطالبى در مورد احوال برخى از ائمه اطهار(ع) پيرامون زندگى ائمه(ع) از جمله ولادت، زمان ولادت، مكان ولادت، القاب، فرزندان، محل و زمان شهادت و... مى‌باشد.
جلد دوم، با مطلبى در مورد برخى از احوالات امام زمان(عج) آغاز گرديده است. نويسنده در اين قسمت، به بيان اختلاف شيعه و اهل سنت در مورد امام زمان(عج) پرداخته و اقوال مخلتف را در اين زمينه بيان كرده است.
در اين بخش مباحثى پيرامون عمر، كيفيت تولد، توقيعات وارده و غيبت امام(عج) بيان گرديده است.
مبحث مهم ديگر اين جلد، در مورد طهارت و نماز است.
نويسنده ابتدا به تعريف طهارت شرعى پرداخته و در اين رابطه، احاديث و حكاياتى از بزرگان نقل نموده و در ادامه، به ذكر مطالبى در مورد نماز به صورت اختصاصى پرداخته است. نويسنده معتقد است ملاك قبولى اعمال انسان، نماز است؛ به اين ترتيب كه قبولى نماز موجب قبولى ساير اعمال و رد آن، موجب رد ساير اعمال مى‌گردد.
عناوين برخى از مطالب اين جلد عبارت است از: ازدواج، احوال و احكام آن؛ اولاد در رحم و برخى از احوال آن؛ نحوست و سعادت برخى از ايام.
جلد سوم، با مسأله غيبت آغاز مى‌شود. مؤلف، غيبت را از جمله گناهان كبيره‌اى مى‌داند كه خاص و عام به آن مبتلا و از آن غافل هستند.
نويسنده در ابتدا برخى از عوامل غفلت از غيبت از جمله غفلت مردم از حرمت غيبت، غفلت از وعده عذابى كه در آيات و روايات پيرامون غيبت ذكر شده، موافقت مردم با غيبت در مجالس عمومى و...را يادآور شده و سپس، غيبت را تعريف كرده و روايات مختلفى را در باب غيبت بيان و شرح كرده است.
از جمله گناهانى كه در اين جلد، مورد بحث و بررسى قرار گرفته، عبارت است از: حسد؛ سخن چينى و لواحق آن؛ كبر و فخر؛ معونۀ ظالمين؛ دروغ؛ ربا؛ عاق والدين؛ كفر و شرك.
نويسنده در مورد اعمال و صفات نيك نيز مباحثى را مطرح و تشريح كرده است. در اين زمينه مطالبى مانند توبه، صبر، زهد، توكل و... بيان شده است.
آخرين مطلب اين جلد، در مورد عالم و متعلم و كيفيت آداب آن مى‌باشد. يكى از فوايدى كه برای تعليم و تعلم بيان شده، محافظت بر قيام به شعائر و ظواهر احكام اسلام مانند اقامه نماز، امر به معروف و نهى از منكر، صبر بر آذار و اذيت و... مى‌باشد.
جلد چهارم، با مبحثى پيرامون علم نحو و اهميت يادگيرى آن آغاز گرديده است. مؤلف، احتياج به علم نحو را از ساير علوم شديدتر دانسته و در اين بخش، برخى از تركيب-ها و نثرهاى عربى را توضيح شرح داده است.
در اين جلد، مباحثى نيز پيرامون قيامت و وضعيت مردم در آن بيان و آيات و رواياتى در اين رابطه ذكر، شرح و توضيح داده شده است.
از جمله مطالبى كه در مورد آخرت بيان گرديده، در مورد بهشت، اوضاع و احوال آن، كسانى كه در آن سكنى دارند و نعمت‌هاى آن مى‌باشد.
خاتمه كتاب مشتمل بر چهار امر است:
- مختصرى پيرامون زندگى مؤلف؛
- حديث حذيقه يمانى؛
- ذكر برخى از فضايل امیرالمؤمنین(ع)؛
- جسد بعد از موت.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است.
در پاورقى‌ها، توضيحاتى پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن داده شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.