نظام الحكومة النبوية
"نظام الحكومة الاسلامية" يا همان "التراتيب الاداريّة" از جمله آثارى است كه در زمينه پيوند دين و سياست در اسلام نگاشته شده است. نويسنده در مقدمه جامع و مفصل خود، بحث را با يگانگى دين و سياست در اسلام آغاز كرده، از همان ابتدا تأكيد مى‌كند كه در سيره نبوى تمامى آنچه كه مى‌توان از آنها به عنوان اجزاى حكومت ياد كرد. به اجمال يا تفصيل وجود دارد، هر چند مورد غفلت كسانى قرار گرفته كه به گردآورى مسائل حكومتى از دوره خلفاى اموى و عباسى اشتغال داشته‌اند.وى كسانى را كه ادعا كرده‌اند اين قبيل مسائل در آن عهد و روزگار نبوده، متهم كرده كه به خواندن برخى از کتاب‌هاى سيره متأخران اكتفا كرده و به منابع كهن توجه نكرده‌اند. وى همچنين برخى نوشته‌هاى دوران معاصر درباره تمدن اسلامى را متهم كرده كه به مواد و نصوص تمدنى موجود در عهد رسول خدا(ص) توجه نكرده و صرفا به بيان آنچه از دوره خلفاى اموى و عباسى بوده، پرداخته‌اند.كتّانى سعى دارد نشان دهد كه ريشه‌هاى تمدن اسلامى در خود سيره نبوى بوده و بسيارى از مسائل كه بعدها رشد و بالندگى يافته، ريشه در فرهنگ نبوى داشته است.
| نظام الحکومة النبویة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کتانی، محمد عبدالحی بن عبدالکبیر (نويسنده) خالدی، عبدالله (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | التراتیب الاداریه المسمی التراتیب الاداریه |
| ناشر | شرکة دار الأرقم بن أبيالأرقم |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| چاپ | 2 |
| موضوع | اسلام - تاریخ - از آغاز تا 11ق. - سال شمار
اسلام و دولت اسلام و سیاست محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - سیاست و حکومت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 24/65 /ک2ن6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگيزه تأليف
وى تأكيد مى‌كند سبب تأليف كتاب آن است كه همه آنچه مربوط به نظامات زندگى و حكومتى و ادارى بوده و در روزگار تأسيس تمدن اسلامى نبوى در مدينه وجود داشته، از دل متون تاريخ و سيره استخراج شده و در دسترس قرار گيرد تا فرزندان اين امت بدانند كه اين پيامبر عربى، ملتها را با تمدن آشنا كرد و مبانى عمران و آبادانى را ميان آنان بسط داد و نظامات زندگى را به آنان آموخت. نويسنده براى نشان دادن معناى حكومت نبوى، بر سخنان علماى گذشته درباره امامت پيامبر اكرم(ص)، كيفيت تصرف او در امور هم زمان با مقام نبوت مرورى دارد كه نقل‌هايى بديع و قابل ملاحظه درباره مفهوم رهبرى و امامت در فرهنگ اسلامى است. مؤلف مواد اين كتاب را ابتدا بر اساس کتاب‌هاى حديثى شش‌گانه اهل سنت، سپس شروح آنها و نيز ديگر آثار حديثى كه در اطراف آن آثار نوشته شده، برگرفته است. وي پس از شرح کتاب‌هاى حديثى و شروح آنها و نيز آثار موجود در سيره نبوى، كه در اين كتاب از آنها بهره برده است، شرحى از کتاب‌هاى طبقات و تراجم به دست مى‌دهد كه در رأس آنها كتاب طبقات ابن سعد است.
منابع مقاله
اما كتابى كه مبناى اصلى تأليف كتاب كتّانى شده، كتابى است از ابوالحسن على بن محمد، معروف به خزاعى تلمسانى (م 789 ق) به نام "تخريج الدلالات السمعية على ما كان في عهد رسول اللّه(ص) من الحرف و الصنائع و العمالات الشرعية". كتّانى مى‌گويد: بيشترين اعتماد من در تأليف اين اثر، بر همين كتاب است. من تلاش كردم كه آن را مبنا قرار داده و مطالبى را كه يافته‌ام به آن ضميمه كنم. كتانى شرحى از اين كتاب و نيز گزارشى تفصيلى از زندگى مؤلف آن به دست داده و شرح كاملى براى او نوشته است.وي همچنين فهرست كاملى را كه خزاعى براى كتابش آورده و مطالب را در ده بخش دسته بندى كرده در اين مقدمه آورده و آن را مبناى كار خود در "التراتيب" قرار داده است. وى پس از هر نقل از كتاب خزاعى، در بخش مربوط به آن استداراكات و اضافات خود را از منابع بى‌شمارى كه در اختيار داشته آورده است.
ترجمه كتاب
ترجمه فارسى اين كتاب با عنوان "نظام ادارى مسلمانان در صدر اسلام" توسط انتشارات سمت منتشر شده است.