أدب الدنيا و الدين
أدب الدنيا و‌الدين، اثر ابوالحسن على بن محمد بن حبيب بصرى ماوردى، کتابى است پيرامون برخى از آداب پسنديده مربوط به زندگانى دينى و دنيوى انسان‌ها كه به زبان عربى و در قرن پنجم هجرى نوشته شده است.
| أدب الدنیا و الدین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ماوردی، علی بن محمد (نویسنده) راجح، محمد کریم (شارح) |
| ناشر | دار و مکتبة الهلال |
| مکان نشر | [بی جا] - |
| سال نشر | 1421 ق یا 2000 م |
| چاپ | 0 |
| موضوع | احادیث اخلاقی - قرن 5ق. اخلاق اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 247/35 /م2الف4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب در پنج باب و هر باب، در چندين فصل، تنظيم شده است.
مؤلف در اين کتاب، با توجه دادن به اين نكته كه «مهم‌ترين، باارزش‌ترين و نيز نافع‌ترين چيزها آن است كه قوام دين و دنياى انسان و نيز مصلحت دنيا و آخرتش بدان وابسته است، چرا كه در صورت پابرجايى دين، عبادت صحيح و با دنياى شايسته، سعادت و نيك‌بختى تمام مى‌شود»؛ ازاين‌رو، در اين کتاب به بيان آداب دين و دنيادارى پرداخته و در اين جهت، بين پژوهش‌هاى فقيهان و گفتار اديبان، گردآورده است؛ به‌نحوى‌كه فهم آن برای عموم مخاطبين سهل و آسان باشد.
ماوردى در لابه‌لاى کتاب، به آيات قرآن كريم و نيز سنت نبوى استشهاد نموده و نيز از ضرب‌المثل‌هاى حكيمان و اديبان و نيز گفتار شعرا برای تنوع بخشيدن به مطالب کتاب و رفع ملالت و خستگى خواننده، استفاده شايانى برده است.
گزارش محتوا
در باب اول، به فضيلت عقل و ذم هواپرستى پرداخته شده است. به نظر نویسنده، هر فضيليتى داراى اساسى و پايه‌اى بوده و هر ادبى، چشمه‌اى دارد و اساس فضايل و سرچشمه آداب، عقل است.[۱]
در باب دوم، در ضمن سه فصل، مطالبى پيرامون ادب علم، بيان شده است. نویسنده در خلال اين سه فصل، ابتدا به مبادى و مؤديات علوم اشاره كرده و سپس، به آداب معلم و متعلم نسبت به يكديگر پرداخته است.[۲]
در باب سوم، ادب دين بيان شده است. نویسنده در اين باب، به بحث از واجبات، محرمات و مستحبات پرداخته و مطالبى نيز پيرامون رياضت، بيان كرده است.[۳]
در باب سوم، آداب مربوط به دنيا و زندگى مادى انسان، در ضمن سه فصل، بيان گرديده است. نویسنده در ابتدا، به مطالبى پيرامون آنچه در زندگانى دنيوى به صلاح انسان مى‌باشد اشاره كرده و سپس، به بيان فضايل و نتايج مودت و نيكى، پرداخته است.[۴]
در باب چهارم، در ضمن شش فصل، طريقه تربيت و ادب نفس، تشريح گرديده است. از جمله مباحثى كه در اين باب مطرح شده، عبارتند از: توصيه به پرهيز از كبر و عجب، سفارش به حسن خلق، حياء، حلم و غضب، صدق و كذب و حسد و منافسه.[۵]
در آخرين باب، در ضمن هشت فصل، آداب مواضعه و اصلاح بيان شده و از جمله مباحث آن، عبارت است از: سخن گفتن و سكوت كردن، صبر و جزع، مشورت، كتمان سر، مزاح و شوخى، تطير و تفأل، مروت و جوانمردى و.[۶]
وضعيت کتاب
فهرست مطالب در انتهاى کتاب آمده و در پاورقى‌ها، به تشريح و توضيح كلماتى كه معانى آن‌ها، سخت و دشوار مى‌باشد، پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.