تاج العقائد و معدن الفوائد
تاج العقائد و معدن الفوائد، نوشته على بن محمد الوليد، از عالمان و داعيان طيبى اسماعيلى از مهمترين كتب اعتقادى طيبيان اسماعيلى، بلكه اسماعيليان است.
| تاج العقائد و معدن الفوائد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تامر، عارف (محقق) یمانی، علی بن ولید (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب تاج العقائد و معدن الفوائد |
| ناشر | موسسة عزالدين |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1403 ق یا 1982 م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | اسماعیلیه - عقاید کلام اسماعیلیه - قرن 6ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 215 /و8ت2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار و گزارش محتوا
ابن الوليد در اين كتاب به بيان و توضيح يكصد عقيده از عقائد اسماعيليان پرداخته كه از آن جمله‌اند: الاعتقاد في حدث العالم، في أن للعالم صانعا، في التوحيد، في الوحى، في أن النبوة أعلى درجات عالم البشر، في الوحية من بعد الرسول(ص)، في أن صاحب الوصية أفضل العالم بعد النبى، في استمرار الامامة في العالم دون النبوة و الوصاية و... اعتقاد به وقوع تحريف در قرآن، اعتقاد به عصمت امامان از خطا و لغزش، اعتقاد به اينكه تأويل قرآن را هيچ كس جز على بن ابى‌طالب(ع) نمى‌داند و اعتقاد به اينكه على(ع) هادى اصلى امت اسلامى، پس از پيامبر اكرم(ص) است از نقاط برجسته‌اى است كه در اين كتاب قابل مشاهده است.
ديدگاه ابن الوليد دربارۀ جبر و اختيار همچون ديدگاه اماميه به پيروى از امام صادق(ع) مفاد حديث لا جبر و لا تفويض بل أمر بين الأمرين است. از اين‌رو وى مى‌نويسد: «إن اللّه جعل جوهر النفس الانسانى حيّا قادرا على فعل الخير و الشر و الطاعة و المعصية...و كان عدل اللّه تامّا...و كان عدل اللّه تعالى منزها عن أن يتوهّم فيه نقص و لمّا كانت رحمة اللّه تعالى تامّة أرسل الرسل لتمنع عباده عن الشهوات و..». از اين‌رو وى مانند ساير اسماعيليان اختيار انسانى را پذيرفته و آن را دليل تكليف و ارسال رسل و عقاب و ثواب مى‌داند.
به عقيدۀ ابن الوليد، پيام‌هاى پيامبران همان حكمت و فلسفه عقلى است؛ ولى به خاطر اين كه هر پيامى ظاهرى و باطنى دارد، عقلاء عالم با عقلشان به ظاهر آن رسيده و بسيارى مواقع از باطن آن باز مى‌مانند.
بنابراین پيامبران در كنار تبيين ظاهر و وضع احكام شرعى، معانى عقلى باطنى آنها را نيز بيان كرده و آنها را به انسان‌ها مى‌آموزند.
امامت در نزد اسماعيليه و ابن الوليد از جايگاه ويژه‌اى برخوردار است به نحوى كه ديگر آموزه‌هاى اين مذهب حول محور آن مى‌چرخد. ابن الوليد بين مقام وصايت و مقام امامت تفكيك كرده، مقام وصايت را منقطع و مقام امامت را مستمر مى‌داند.
نسخه شناسى
نسخۀ حاضر در برنامه با تحقيق و پژوهش دكتر عارف تامر در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 193 صفحه براى بار دوم در سال 1403ق1982/م توسط «مؤسسة عزالدين للطباعة و النشر» بيروت، منتشر شده است.
منابع مقاله
- سايت مذاهب، اسماعيليه؛ تاريخ و عقايد.
- مقدمۀ مؤلف على بن محمد الوليد.