ابن عدی، عبدالله بن عدی
ابن عدى، ابواحمد عبدالله بن عدى بن عبدالله جرجانى، رجالى و محدّث، در سال 277ق متولد شد. او را ابن قطّان نيز خوانده‌اند و از آن‌جا كه اصل وى از گرگان بود، جرجانى نيز خوانده شده است.
اساتید
ابن عدى در 13 سالگى فراگيرى حديث را نزد ابوحفص سعدى، نخستين شيخ خویش آغاز كرد و در طول زندگانيش از مشايخ بسيارى بهره جست كه شمار آنان را بيش از هزار تن ياد كرده‌اند، از آن جمله، محدّثان سرشناسى مانند، بخارى، نسايى، ابویعلى موصلى، ابوبكر ابن ابى‌شيبه، ابن ابى‌داوود سجستانى و طحاوى شايان ذكرند. از راویان و شاگردان او نيز مى‌توان به حمزه بن يوسف سهمى، ابوطالب يحيى بن حسين، ابوالعباس ابن عقده كه هم از مشايخ و هم از راویان اوست و نيز ابوحامد اسفراينى اشاره كرد. وى كثير السفر بود و در پهنه جغرافيايى وسيعى بين خراسان و مصر، در شهرهايى همچون سمرقند، بخارا، بغداد، كوفه، بصره، موصل، حمص، حلب، دمشق، صيدا، بعلبك، اسكندريه و مصر حديث شنيده و حديث گفته است.
مهمترین اثر ابن عَدی
وى شهرت خود را در علم رجال، بيشتر مرهون تأليف کتاب «الكامل في ضعفاءِ الرجال» است. به نظر دارالقطنى، الكامل ابن عدى از ارزشمندترين کتاب‌هاى تأليف شده در زمينه ضعفاست. او در الكامل تمامى كسانى را كه به نحوى- هرچند اندك- تضعيف شده‌اند، آورده و در پایان هر شرح حال، نظرى را كه مورد قبول خود اوست، ذكر كرده است. تضعيف برخى از سرشناسان اهل سنّت چون ابوحنيفه و تقویت برخى از رجال شيعه چون جعفر بن سليمان ضبعى، نشان مى‌دهد كه او تا حدودى از اعمال تعصبات مذهبى در آراء خود دورى مى‌جسته است.
آراء و نقل قول‌هاى وى در اين کتاب، مورد استفاده آثار رجالى متأخر چون «تهذيب التهذيب الكمال مزّى»، «ميزان الاعتدال» ذهبى، «لسان الميزان» ابن حجر و «تهذيب التهذيب» قرار گرفته است. کتاب الكامل علاوه بر اين، به عنوان يك منبع حديثى در جوامع حديثى چون «الجامع الصغير» سيوطى، «جامع الاحاديث»، «كنوز الحقائق» مناوى و همچنين كتب تفسير روايى مثل «الدّر المنثورِ» سيوطى مورد استفاده قرار گرفته است. قابل ذكر است كه ابن عدى از راویان کتاب «اشعثيّات»، يكى از منابع حديثى متقدم شيعه به شمار مى‌رود. او در سال 365ق از دنيا رفت.
آثار
1. الكامل في ضعفاء الرجال؛ كه به اهميت آن اشاره شد. مقدمه اين اثر اول بار به كوشش صبحى سامرايى در 1977م در بغداد منتشر شد و متن كامل آن در 1404ق و مجدداً در 1405ق به كوشش گروهى از محققان در 7 مجلد در بيروت به چاپ رسيد؛
2. اسامى من روى عنهم البخارى؛ كه نسخه‌اى خطى از آن در کتابخانه ظاهريه دمشق موجود است؛
3. اسماء الصحابة، كه نسخه‌اى از آن در مدينه موجود است[۱].
پانویس
- ↑ سلماسی، مهدی، ج4 ص215
منابع مقاله
سلماسی، مهدی، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377