حاشية الوافي
| نام کتاب | حاشیة الوافي |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الوافی. حاشیه |
| پدیدآورندگان | موسسه العلامه المجدد الوحید البهبهانی (محقق)
وحید بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 135 /ف9 و2032 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 11ق.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006 - 1091ق. الوافی - نقد و تفسیر |
| ناشر | موسسة العلامة المجدد الوحيد البهبهاني |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1426 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10036AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«حاشية الوافى»، تأليفات علامه محمدباقر وحيد بهبهانى است، به شرح و بررسى برخى از ابواب فقه شيعه پرداخته است. اين كتاب شرح مباحث فقهى مندرج در كتاب "وافى"، تأليف ملامحسن فيض كاشانى است كه توسط مؤسسه علامه وحيد بهبهانى كه وظيفه احياء، گردآورى و تحقيق در مورد آثار علمى ايشان را بر عهده دارد، مورد تحقيق و پژوهش قرار گرفته است.
ساختار
در اين كتاب ابتدا عبارات مربوط به متن كتاب "وافى" درج شده، سپس شرح آن ارايه شده است. بيشتر مباحث كتاب مربوط به ابواب فقهى عبادات است و كلياتى از اصول و قواعد فقه اماميه نيز در آن ذكر شده است.
گزارش محتوا
در ابتداى كتاب مختصرى درباره روش استدلالى علامه محمدباقر وحيد بهبهانى و نجات دادن اصول فقه از انحراف به واسطه نقد جدى وى بر اخباريان و وارد كردن عقل و دلايل عقلى و پر رنگ كردن استنباط عقلى در اصول فقه شيعه و نوآورى‌هاى ايشان در اين زمينه بحث شده و گوشه‌هايى از حيات علمى و آثار فقهى و اصولى وى معرفى و گزارش گرديده است. آنگاه به صورت اجمالى در مورد مقام علمى ملامحسن فيض كاشانى و آثار علمى و روش او در تحقيق مسايل دينى مباحثى مطرح شده و خصوصيات كتاب فقهى وى به نام "وافى" كه شرح آن در اين نوشتار آمده، بيان گرديده است.
در ادامه، مباحث اصلى كتاب مطرح شده و مبحث ولايت اهل‌بيت پس از پيامبر اسلام و مرجعيت علمى و حجيت قول، عمل و تقرير آنان اثبات گرديده است. آنگاه مكلف بودن كفار، به فروع دين و مشروعيت اجتهاد و تقليد در عصر غيببت امام معصوم مورد بحث قرار گرفته و پس از آن مباحث فقهى كتاب از باب طهارت و نجاست آغاز مى‌شود. در بحث طهارت نويسنده، ابتدا احكام آب‌ها؛ مانند آب كر، آب چاه، آب باران و آب حمام را بيان كرده و پس از آن احكام سور (نيم خورده آب حيوانات) و مقدار خارج كردن آب از چاهى كه نجاست به آن رسيده است، را بررسى مى‌كند. بيان آداب تخلى؛ مانند حرمت استقبال و استدبار قبله، حكم تطهير مجراى بول و غائط و استحباب استبراء از ديگر مباحث مربوط به طهارت است كه بيان شده است. در قسمت بعدى كتاب احكام و فروع فقهى مربوط به نجاسات؛ مانند حكم سرايت كردن نجاست از شىء نجس به شىء پاك، تطهير منى از لباس، حكم عرق جنب و حائض، حكم تطهير خون و لمس كردن حيونات بيان شده و پس از آن احكام مطهرات؛ مانند زمين و آفتاب ذكر شده است. ابواب وضو و كيفيت ساختن آن به ويژه كيفيت مسح سر و پاها، احكام وضوى جبيره‌اى، ابواب مربوط به انواع غسل و كيفيت انجام آن، كيفيت انجام تيمم و مستحبات و واجبات و مكروهات مربوط به غسل‌ها از مباحث پايانى مبحث طهارت و نجاست مى‌باشد.
در ادامه مباحث فقهى مربوط به نماز بيان گرديده و مسائلى؛ مانند احكام نماز مسافر و حد ترخّص در سفر، احكام نماز در مكه، مدينه و مشاهد مشرفه، اوقات نمازهاى واجب، احكام لباس نمازگزار، احكام مكان نمازگزار، احكام پوشش نمازگزار، آداب قبله در نماز، احكام و آداب مسجد و اقامه نماز در آن، واجبات نماز و حكم كم يا زياد كردن واجبات و اركان نماز، احكام سهو و شك در نماز، احكام نمازهاى قضا شده، احكام و كيفيت اجراى نماز جمعه، احكام و كيفيت اقامه نماز جماعت و برخى ديگر از نمازهاى مستحبى و واجب به صورت مشروح مورد و بحث و بررسى فقهى قرار گرفته است. در بخش ديگرى از كتاب احكام مربوط به خمس و زكات بيان شده و كيفيت مصرف آنها توسط امام معصوم، در زمان غيبت امام، مستحقين خمس، زكات و مقدار آنها تبيين گرديده است. موارد وجوب خمس، زكات و همچنين احكام مربوط به صدقات، هدايا، قرض و وقف نيز به تناسب بحث خمس و زكات در اين قسمت از كتاب بيان شده است. در قسمت ديگرى از كتاب احكام و فروع فقهى مربوط به روزه و اعتكاف ذكر شده و حكم روزه در سفر، روزه يوم‌الشك، ثبوت رويت هلال رمضان و شعبان، مبطلات روزه و كفاره روزه بررسى گرديده است. در ادامه احكام و فروع فقهى برخى از معاملات بيان شده است كه به قرار ذيل است:
ابتدا احكام مربوط به خوردن، آشاميدن، مصاديق حلال، حرام آنها بيان شده و به تناسب بحث مسايل مربوط به صيد و ذبح حيوانات ذكر گرديده است. احكام مربوط به طلاق، ازدواج و فرزندان حاصل از آن؛ مانند حيازت و ولايت بر فرزند از مباحث بعدى كتاب است كه نگارنده در اين زمينه به احكام عقد نكاح و شرايط صحت و بطلان اين عقد نيز اشاراتى كرده است. احكام شيردادن به فرزند توسط زن و حقوقى كه زنان در ازدواج آنها را صاحب مى‌شوند، از ديگر مباحث مطرح شده در اين قسمت از كتاب است. ابواب فقهى مربوط به تجهيز ميت؛ مانند غسل ميت، تشييع او و ساير احكام ميت از مباحث پايانى كتاب است. روش نويسنده و شارح در تبيين مباحث فقهى بيشتر جنبه روايى و قرآنى دارد و در عين حال از ادله عقلى نيز كمك گرفته‌اند.
پیوندها
مطالعه کتاب حاشیة الوافي در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور