بررسی طرق فرار از ربا
بررسى طرق فرار از ربا مباحثى در باب مسائل مستحدثه ربا و حيله‌هاى شرعى فرار از آن است كه توسط آیت‌الله ناصر مكارم شيرازى در دروس خارج فقه مطرح و توسط جناب آقاى ابوالقاسم عليان‌نژاد تدوين و با درج پاورقى‌هايى، به فارسى چاپ و منتشر شده است.
| بررسی طرق فرار از ربا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مکارم شیرازی، ناصر (نويسنده) علیاننژادی، ابوالقاسم (تدوين) |
| ناشر | مدرسة الإمام علي بن أبي‌طالب(علیه‌السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1385 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اسلام و اقتصاد بهره و ربا (فقه) |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 190/6 /م7ب4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تدوين‌گر در پايان كتاب به فهرست موضوعات بسنده كرده و در پاورقى، منابع اعم از آيات و روايات و اقوال و آدرس آنها را ذكر و در برخى موارد به توضيح لغات و ذكر حواشى متناسب با متن پرداخته است.
انگيره تأليف
موضوع حيله‌هاى شرعى فرار از ربا از مباحث مهم فقهى و اقتصادى و مورد ابتلاى جامعه مى‌باشد.
گروهى از مؤسسات اقتصادى به ويژه بانك‌ها براى فرار از ربا به آنها پناه مى‌برند. اين خود انگيزه شده تا صاحب اثر به بررسى بپردازد كه آيا تمسك به اين حيله‌ها به طور كلى جايز است يا مى‌توان تفصيل قايل شد.[۱]
ساختار
در آغاز كتاب پيشگفتارى درج و سپس تدوين‌گر مطالب اصلى را در 7 فصل تدوين كرده است. مباحث به شيوه تحليلى و استدلالى ارائه شده است.[۲]
گزارش محتوا
مؤلف در مقدمه مردم را به 4 گروه تقسيم كرده و معتقد است رباخوارى يكى از گناهان شايع در محيطهاى اقتصادى است و پناه بردن به حيله‌هاى شرعى اگرچه در ابواب مختلف فقه قابل مشاهده است؛ ولى در ربا مشهودتر مى‌باشد. لذا بر آن شده است كه طرق و حيله‌هاى فرار را مورد بحث و بررسى و تحليل فقهى قرار داده، دلايل و مستندات هريك را يك احصاء و راهصحيح از نادرست را بيان دارد.[۳]
مباحث مقدماتى به طرح پرسش‌هايى در باب حيله‌ها اختصاص دارد و در ادامه به ذكر اقسام ربا شامل رباى معاملاتى و رباى قرض و فلسفه تحريم ربا پرداخته است مؤلف، پايه‌گذار حيله‌هاى شرعى را به استناد آيات قرآنى - در ماجراى يوم السبت -قوم يهود مى‌داند.[۴]
وى در فصلى ديگر انواع طرق فرار از ربا را با ذكر مصاديق و مثال با توجه به رباى معاملاتى و قرض بيان كرده و در ادامه به بررسى آراى فقهى و نظرات 4 گانه‌اى كه شامل تمسك به قواعد و عمومات ادله معاملات مثل روايات خاصه است پرداخته و سپس ادله هر نظريه را مورد نقد و بررسى قرار داده و روايات را از نظر سندى و متنى تحقيق مى‌كند.[۵]
در فصل ديگر از تعارض روايات جواز تمسك به حيله‌هاى فرار از ربا با فلسفه حرمت ربا و هم‌چنين تعارض آنها با روايات عدم جواز سخن گفته، روايات جواز را حمل بر صورت اضطرار كرده است.[۶]
در پايان پس از بيان اقسام حيله‌هاى فرار از ربا، به بررسیچهار نوع نظر و فتواى خويش در هر قسمت مى‌پردازد.[۷]