عقلگرایی در تفاسیر قرن چهاردهم
تفسيرنگارى سرگذشتى بس طولانى و پرفرازونشيب دارد.در ايام حيات پيامبر اكرم صلى‌اللّه‌عليه‌وآله‌و‌سلم، پرسشهاى تفسيرى اندك بود اما پس از آن كه خورشيد وحى غروب كرد وضع مسلمانان دگرگون شد و مسلمانان با درآميختن با ملت‌ها و تمدنهاى جديد و آشنايى با دانش نوين نياز به تفسير براى درك بهتر قرآن بيشتر احساس مى‌شد.از اين پس تفسير مسيرى پرفرازونشيب را طى نمود كه اهل فن آن را به مراحلى چند تقسيم نموده‌اند و براى هردوره ويژگى‌هايى برشمرده‌اند.در اين ميان تفسير دوره معاصر دستخوش تحولى عظيم از حيث كميت و كيفيت شد.پرداختن به مباحث سياسى، اجتماعى و علمى در تفسير اين دوره امرى نوظهور است كه هيچگاه با اين شدت و وسعت جلوه‌گر نشده بوده است.همچنين در اين دوره شاهد اوج گرفتن بحث دربارۀ برخى موضوعات قرآنى نظير وحى، ملائكة، جن، شيطان، معجزات و برخى موضوعات متعلق به علوم قرآنى همچون داستانهاى قرآن و اعجاز آن و پايبندى به برخى اصول تفسيرى مانند وحدت موضوعى كل قرآن و سوره‌هاى آن و در نتيجه بحث از ارتباط سوره و آيات و اهميت يافتن مسألۀ سياق هستيم.«عقلگرايى در تفاسير قرن چهاردهم» به قلم خانم شادى نفيسى كوشيده است تا با بررسى تاريخ انديشۀ دينى و تفسير در دورۀ معاصر، زمينه‌هاى فراهم آورندۀ تحول در انديشه مسلمانان و به تبع آن مفسران را بازشناسد و نشان دهد.
| عقلگرایی در تفاسیر قرن چهاردهم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نفیسی، شادی (نويسنده) |
| ناشر | دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، مرکز انتشارات |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1379 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-424-704-3 |
| موضوع | اسلام و علوم
تفاسیر - قرن 14 - تحقیق عقل گرایی (اسلام) مفسران - قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 229/2 /ن7ع7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در فصل اول اين كتاب نگرش مسلمانان اين دوره به دانش جديد، تحول نهاد و نگرش سياسى و تأثير آن بر حوزۀ تفكر دينى، تأثير مستشرقان بر حوزۀ تفكر دينى، تأثير مكاتب جديد اجتماعى، اقتصادى و فلسفى و همچنين تأثير دستاوردهاى جديد علمى و همچنين كلام مسيحيت بر حوزۀ تفكر دينى نمايانده شده است.
در فصل دوم با عنوان جلوه‌هايى از عقلگرايى در تفسير، چند موضوع مهم محورى در تفسير انتخاب و در پنج تفسير بررسى شده است.موضوعاتى چون:عقل، علم، آياتى كه در آن از طبيعت و علوم سخن گفته شده، ملائكه، جن و...اين موضوعات در دو بخش تنظيم شده‌اند كه هريك مشتمل بر مباحث متعددى هستند.مسأله علم، عقل، موضوعات معجزات پيامبران، امدادهاى غيبى و عذابهاى الهى در قالب داستانهاى قرآن در كنار مسأله ملائكه، جن و شيطان، از ديدگاه هريك از پنج مفسر مورد نظر بررسى شده است.در اين فصل تلاش شده تأثير علم، به عنوان
مهمترين دستاورد عقل بشرى، در تفسير قرآن نشان داده شود و از سوى ديگر نسبت به جايگاه والاى اصول و مبانى عقلى در تفسير وقوف حاصل شود تا بدين وسيله توانايى برخوردى روشمند با قرآن براى درك بهتر آن فراهم آيد.
نويسنده مراد از عقلگرايى در عنوان كتاب را يادآور شده و مى‌نويسد كه مراد وى به هيچ روى مكتب فلسفى خاصى
كه به اين عنوان نام گرفته باشد نيست، بلكه مراد از آن هرگونه تلاش عقلانى جهت همسوى‌سازى يافته‌هاى بشرى با معارف قرآنى و يا نقد فرآيند فهم دينى با عقلانيت است.
ساختار
كتاب مشتمل بر يك مقدمه است كه در آن نگاهى اجمالى به مطالب كتاب صورت گرفته است.
پس از آن كتاب در دو فصل تنظيم شده كه هرفصل داراى عناوين و بخشهاى متعددى است.
فصل اول: «بررسى زمينه‌هاى فراهم آورندۀ تحول در حوزۀ معرفت دينى و تفسير» که بخشهايى چون:نگرش مسلمانان به دانش جديد، تحول نهاد و نگرش سياسى و تأثير آن بر حوزۀ تفكر دينى، تأثير تلاش‌ها براى مقابله با انحرافات القايى مستشرقان و مبشران بر حوزه مباحث دينى، مكاتب جديد اجتماعى-اقتصادى-فلسفى و حوزۀ مباحث دينى و تأثير دستاوردهاى جديد علمى
و كلامى مسيحيت بر حوزۀ مباحث دينى.
فصل دوم: «جلوه‌هايى از عقلگرايى در تفاسير قرن چهاردهم،» داراى يك مقدمه است كه در آن به معرفى تفسيرها و مفسران پنج گانه مورد نظر مى‌پردازد.(تفسير المنار، تفسير الجواهر، تفسير فى ظلال القرآن، تفسير الميزان و تفسیر نمونه).اين فصل داراى دو بخش عمده مى‌باشد، بخش اول:تفسير آيات در بر گيرندۀ پديده‌هاى طبيعى در بيان مفسران «المنار» عناوينى چون:عقل و علم در بيان مفسران «المنار»، عقل و علم در بيان مفسر «الجواهر» و...در اين بخش مطرح شده است.
بخش دوم:تفسير آيات در بر گيرندۀ امور غيبى در بيان مفسران المنار، الجواهر و...عناوينى چون جن و ملائكه در بيان مفسران المنار و الجواهر و ساير تفاسير پنج گانه را مورد بررسى قرار داده است.
در پايان كتاب هم فهرست منابع و مآخذ فارسى و عربى كتاب آمده است.
نسخه‌شناسى
كتاب به قلم خانم شادى نفيسى نگاشته شده و در قطع وزيرى با جلد شوميز در 455 صفحه براى بار اول در سال 1379 شمسى از سوى مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم منتشر شده است.