تعالیم قرآنی

تعاليم قرآنى، مجموعه كتاب‌هايى است كه با موضوع معارف قرآن، در شش جلد به قلم گروهى از نويسندگان، توسط پژوهشكده تحقيقات اسلامى نمايندگى ولى فقيه در سپاه تهيه شده است. جعفر وفا و قدرت‌الله فرقانى از جمله نويسندگانى هستند كه نام آنها ذكر شده است.

تعالیم قرآنی
پدیدآوران	جمعی از نویسندگان (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	تعالیم قرآن
ناشر	تحسين ج: 1, 3, 5, 6
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1383 ش
چاپ	1
موضوع	قرآن - بررسی و شناخت
زبان	فارسی
تعداد جلد	6
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

هريك از جلدهاى كتاب در 16 درس تنظيم شده است. شيوه ارائه مطالب بدين ترتيب است كه در هر درس از كتاب ابتدا آيه‌اى از قرآن كريم به همراه ترجمه آن ذكر شده است، سپس با استفاده از منابع مختلف و از جمله «الميزان» علامه طباطبايى(ره)، مطالبى در توضيح آن آيه ارائه و در آخر درس نيز پرسش‌هايى مطرح شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه كتاب درباره شيوه تدوين كتاب مى‌خوانيم: «در طول شش دوره نكته‌هاى تفسيرى آيات منتخب، تدوين و براى تدريس ارائه خواهد شد. براى هر دوره، 16 ساعت معارف قرآن در نظر گرفته شده است كه آياتى از قرآن مطرح و در ذيل هر آيه نكته‌هاى تفسيرى نوشته مى‌شود. روش ما بدين صورت است كه براى هر درس چند آيه انتخاب مى‌كنيم. در انتخاب آيات جنبه‌هاى مختلف روحى، اخلاقى و نظامى در نظر گرفته مى‌شود و سعى بر آن است كه در كل دوره‌ها مطالب تفسيرى مهم كه اطلاع از آن براى برادران لازم‌تر، مفيدتر و در پرورش روحيه ايمانى آنان مؤثرتر است، مطرح گردد»..

در جلدهاى مختلف كتاب مطالب پراكنده‌اى مطرح شده كه به جهت آشنايى خواننده، به تعدادى از مباحث مطرح‌شده در هر جلد اشاره مى‌شود:

1. اين جلد، مشمتمل بر شانزده درس است. نعمت‌هاى بى‌شمار خداوند، عدم تحريف قرآن، توجه به نعمت‌هاى بهشتى، معراج، فساد بنى اسرائيل و نيز مباحثى درباره نماز شب، توصيه خانواده به نماز، فلسفه نماز و شفاعت از جمله مباحث مطرح‌شده در اين جلد از كتاب است. در بخشى از اين جلد مى‌خوانيم: «شايد علّت اينكه حضرت اسماعيل(ع) خانواده‌اش را به اقامه نماز و پرداختن زكات دعوت مى‌كند اين باشد كه اوّلين مرحله اصلاح اجتماع، اصلاح خود و سپس اطرافيان است. آن پيامبر عظيم‌الشأن كه خود به صفت بندگى آراسته بود، به تربيت نزدیک ان خود اقدام كرد و با اين اقدام خود، روش اصلاح اجتماعى را به ما آموخت. در زندگى پيامبر عظيم‌الشأن اسلام(ص) نيز اين سير اصلاحى را مى‌بينيم...»..

2. اين جلد از كتاب با موضوع پاداش رسالت و طرح آيات مختلف در اين موضوع آغاز شده است. احسان به پدر و مادر مطلب ديگرى است كه در درس سوم با ذكر آيه 15 سوره احقاف مورد مطالعه قرار گرفته است. نويسنده با شرح و تفسير آيه به اين نتيجه مى‌رسد كه حقوق مادر نسبت به فرزند بيشتر از حقوق پدر است؛ به دليل زحمات زيادى كه در تغذيه، پرورش، حفظ و حراست فرزند متحمل مى‌شود و طبيعى است كه زحمت زيادتر، اكرام و احترام بيشتر به دنبال خواهد داشت و روايات زيادى در اين مورد وارد شده و مؤيّد اين معناست..

3. مطالب درس اول اين جلد پيرامون سوره حمد است كه در فصل اول از جلد اول كتاب «معارف قرآن» نيز آمده است. حروف مقطعه، رمز تأكيد قرآن بر معرفى بنى اسرائيل، فتنه‌هاروت و ماروت، دفاع در اسلام، شرايط رهبر، فرمانده جنگى و رزمندگان، بسيج و انگيزه‌ها از جمله مباحث مطرح‌شده در اين جلد از كتاب است..

4. از جمله مباحث مهمى كه در اين جلد مطرح شده است حكومت جهانى مستضعفان است كه با توجه به آيه 5 - 6 سوره قصص بررسى شده است. نويسنده چنين توضيح مى‌دهد كه: «آيات بالا گرچه در مورد حكومت بنى اسرائيل بعد از فرعونيان است، ولى بيانگر اراده خداوند بر امامت و وراثت مستضعفان صالح بر زمين است و به حسب ظاهر از يك برنامه خصوصى مربوط به بنى اسرائيل سخن نمى‌گويد، بلكه بيانگر يك قانون كلى براى همه اقوام و در تمام قرن‌هاست و اين بشارتى است براى همه انسان‌هاى آزادانديش و خواهان حكومت عدل و داد. نمونه‌اى از تحقّق اين مشيّت الهى، حكومت بنى اسرائيل و نابودى حكومت فرعونيان بود و نمونه ديگرش، حاكميت يافتن پيامبر اسلام(ص) و پيروان مستضعفش بر جزيرة العرب و سرنگونى اقتدار قريش و مشركان بود و نمونه جديدش انقلاب اسلامى ايران و محقق شدن حكومت مستضعفان بر كشورمان و نمونه كامل اين خواست الهى، حكومت عدل و داد امام زمان(عج) خواهد بود..

5. تحيت اسلامى، هجرت، قيام به قسط، توسل، انكار قيامت و انگيزه‌هاى آن، اخلاص در عبادت، كيفيت دعا و انفاق از جمله مباحث مطرح‌شده در اين جلد است. در درس يازدهم كتاب با توجه به آيات 151 - 153 انعام به ده فرمان مهم الهى پرداخته شده است. اين آيات، ده دستور مهم را بيان مى‌كند: شرك نورزيدن به خدا، احسان به والدين، خوددارى از بزهكارى، آدمكشى، كشتن فرزند به بهانه فقر و دست‌اندازى دراموال يتيمان، پيمانه و ترازو را كامل دادن، عدالت در گفتار، وفاى به عهد الهى و پيروى از راه خدا و رها كردن راه‌هاى گمراهى. با دقّت در آيات قرآن، روشن مى‌شود كه فرمان‌هاى ده‌گانه مزبور، اختصاص به دين اسلام ندارد، بلكه در تمام اديان الهى و در برنامه‌هاى همه انبياء(ع) آمده است؛ زيرا معقول نيست مكتبى جنبه الهى داشته باشد و در آن اين‌گونه امور بدون دستور مانده باشد؛ حتى دينى كه براى ابتدايى‌ترين نسل بشر تشريع شده، خالى از اين دستورات سازنده نيست..

6. جلد آخر كتاب با شش دستور در زمينه جهاد آغاز شده است. ثبات، ياد خدا، اطاعت از رهبر، وحدت عملى، پايدارى و اهداف عالى، دستوراتى است كه تبيين‌كننده خطوط كلى جنگ در چهارچوب مكتب اسلام است. حكمت زكات، شهادت معامله با خدا، عدم اكراه در ايمان، شگفتى‌هاى آفرينش، نشانه‌هاى خردمندان و لزوم يادآورى ايام الله از ديگر موضوعات مطرح‌شده در اين جلد از كتاب است..

وضعيت كتاب

در ابتداى هريك از جلدهاى كتاب فهرست مطالب و در انتهاى آن فهرست منابع آن آمده است. در پاورقى كتاب، آدرس آيات و روايات و نيز منابع مطالب ذكر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.