تفسیر العز بن عبدالسلام
تفسير العز بن عبدالسلام، اثر عبدالعزيز بن عبدالسلام سلمى (متوفى 660ق)، با تحقيق و تعليق احمد فتحى عبدالرحمن، تفسيرى است مختصر از قرآن كريم كه به زبان عربى و در نيمه اول قرن هفتم هجرى، نوشته شده است.
| تفسیر العز بن عبدالسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عبدالرحمن، احمد فتحی (حاشيه نويس) ابن‌عبدالسلام، عبدالعزیز بن عبدالسلام (نويسنده) |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1429 ق یا 2008 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفاسیر اهل سنت - قرن 7ق. تفاسیر شافعی - قرن 7ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 95 /الف2ت7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب دربردارنده تفسير تمام سوره‌هاى قرآن مى‌باشد.
ترتيب سوره‌ها، بر اساس ترتيب معمول در قرآن كريم مى‌باشد؛ يعنى از فاتحة الكتاب، آغاز و تا سوره ناس ادامه يافته است.
محقق در ابتداى هر سوره، مقدمه مختصرى در پاورقى افزوده كه در آن، به مقصود و محتواى سوره، اشاره شده است...[۱]
از جمله اقدامات انجام‌گرفته در راستاى تحقيق كتاب، عبارتند از:
- ضبط صحيح نصوص كتاب؛
- تخريج احاديث مذكور در متن؛
- ارائه زندگى‌نامه بعضى از اعلام مذكور و......[۲]
گزارش محتوا
در مقدمه، ابتدا زندگى‌نامه مختصرى از مؤلف ارائه و سپس، علومى كه مفسر قرآن بدان نيازمند است، توضيح داده شده است. اين علوم، عبارتند از: لغت، نحو، صرف، اشتقاق، معانى و بيان و بديع، قرائات، اصول دين، اصول فقه، فقه، اسباب نزول، ناسخ و منسوخ و حديث و سنن...[۳]
در ادامه، به توضيح انواع تفسير پرداخته شده است. انواع تفسير، عبارت است از:
- تفسير بالمأثور: محقق، اين تفسير را، تفسير قرآن به‌وسيله قرآن، سنت، قول صحابه و تابعين، معرفى كرده است...[۴]
- تفسير به رأى: تفسيرى است مبتنى بر اجتهاد و رأى شخصى. در حجيت اين اجتهاد، اختلاف وجود دارد...[۵]
كتاب، دربردارنده خلاصه اقوال در تفسير قرآن كريم مى‌باشد. از آنجا كه نويسنده، كتاب ديگرى نيز در تفسير قرآن به نام «التفسير الكبير» دارد، محقق احتمال داده است كه اين اثر، خلاصه‌اى از آن كتاب باشد...[۶]
جلد اول، از سوره «فاتحة الكتاب» تا سوره «المؤمنون» را در خود جاى داده است و از سوره نور تا انتهاى قرآن، در جلد دوم، جاى گرفته است.
از جمله ويژگى‌هاى اين اثر، آن است كه نويسنده ابتدا كل آيه را ذكر كرده و سپس، به بحث از مفردات و تركيبات موجود در آن پرداخته و آن‌ها را به‌صورت مختصر، بررسى نموده است؛ به‌عنوان نمونه، در بررسى آيه مبارکه «إياك نعبدو إياك نستعين» ...[۷]، نظر خليل و اخفش را در مورد «إياك» كه اولى آن را اسم مضاف به كاف و دومى آن را كلمه‌اى واحد دانسته، بيان كرده است...[۸]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است.
پاورقى‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها، علاوه بر ذكر منابع و بيان مختصرى از مقصود و اهداف هر سوره (كه در ابتداى هر سوره بيان شده)، به توضيح برخى از كلمات و عبارات متن، پرداخته شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.