المعجم الجغرافي للإمبراطورية العثمانية
المعجم الجغرافي للامبراطورية العثمانية، تأليف س. موستراس به زبان عربى كتاب مفصل و معجمى درباره اماكن و شهرهاى تحت سيطره امپراتورى عثمانى مى‌باشد. اين اثر يكى از منابع مهم در اين زمينه مى‌باشد كه نظير ندارد و مى‌توان آن را يكى از كارهاى مهم انجام شده، درباره امپراتورى عثمانى دانست. مؤلف در هنگام بيان نام هر منطقه و مكان از اين امپراتورى بزرگ به مطالب تاريخى و اطلاعات مفيدى درباره اين سرزمين نيز اشاره كرده است.
| المعجم الجغرافي للإمبراطورية العثمانية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | موستراس، س (نويسنده) شحادات، عصام محمد (ترجمه و تعلیق) |
| ناشر | دار ابن حزم |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1423 ق یا 2002 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ترکیه عثمانی
جغرافیای تاریخی فرهنگ جغرافیایی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DR 419 /م8م6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب داراى مقدمه ناشر، مقدمه مترجم، مقدمه مؤلف و متن كتاب و بخش مراجع و مصادر مى‌باشد.
كتاب بر اساس حروف الفباء تدوين شده و مؤلف در در ذيل هر يك از حروف الفباء مكان‌ها و مناطق جغرافيايى اين امپراتورى عظيم و بزرگ را متذكر شده است.
گزارش محتوا
مقدمه ناشر كتاب به از تعريف كوتاهى از معناى معجم از لحاظ لغوى و اصطلاحى به ترجمه كتاب به وسيله عصام محمد الشحادات مى‌پردازد. در ادامه نيز به معرفى ايشان بسنده شده است.
مقدمه مترجم نيز به محتواى كتاب پرداخته و شرح مختصرى از آن را معرفى مى‌كند. مترجم در ادامه بخشى را با نام «المناطق الجغرافية القديمة المتكررة مراراً» اضافه كرده كه به بيان مناطق جغرافيايى معروف سرزمين امپراتورى عثمانى در گذاشته مى‌باشد؛ همانند آناطولى، ابيرس، بسيدية، قبدوقية و كبدوكية...
مترجم در بيان هر يك از اين مناطق آنها را شرح و درباره آنها به بحث پرداخته است؛ همانند: آناطولى كه شبه جزيرهاى مستطيل شكل مى‌باشد كه از شمال به دريار سياه و از غرب به درياى اژه و از جنوب به درياى مديترانه و از شرق به به كوه‌هاى ارمنستان منتهى مى‌شود. اصل اين كلمه يونانى و بيزانتى است...
در مقدمه مؤلف به شرح مختصر جغرافيايى امپراتورى عثمانى پرداخته شده است. اينكه اين امپراتورى شامل دو بخش بزرگ مى‌شده است. و هر يك از مناطق خود به ولايات متعددى تقسيم ميشده‌اند. ايشان اسامى ولايات متعددى را بيان كرده‌اند؛ همانند: ولايت دمشق، ولايت بغداد، ولايت حبشه، صيدا، حلب،...
همچنين مؤلف در اين جا متذكر مى‌شود كه محدوده امپراتورى قديم عثمانى مورد توجه قرار گرفته است و ديگر مناطق؛ همانند مصر و مناطق بربر در اين كتاب مورد توجه قرار نگرفته است.
متن كتاب بر اساس حروف الفباى فارسى تدوين شده است؛ همانند در باب الف: اخلاط: شهرى در تركيه آسيويه در ولايت ولواءوان چنانكه از نام اثر براداشت مى‌شود، محتواى كتاب درباره نواحى جغرافيايى و تاريخى و شهرهاى امپراتورى عثمانى است. كه در ذيل هر عنوان موقعيت و حدود و در بعضى از مواقع تاريخ سياسى، دينى، لشكركشى به آن جا و فتوحات نواحى و انبياء، فرماندهان، پادشاهان، فاتحين... اين بلاد اشاره شده است.
از آنجايى كه امپراتورى‌هاى بزرگ در گذشته مورد تعرض همسايگان خود بوده‌اند تقسيمات دقيقى از حدود اين امپراتورى‌ها نمى‌توان به دست آورد. و اين خود يكى از دلايلى بوده است كه نام خيلى از شهرها و بلاد به زبان‌هاى ديگرى باشد. چنانكه اسامى بعضى از اين شهرها به زبان يونانى و رومى ثبت و ضبط شده است.
آن طورى كه مترجم در مقدمه متذكر شده اول اسامى بر اساس حروف عربى آورده شده و بعد بنا بر اصوات و الفاظ لاتين مرتب شده‌اند. نام‌هاى بلاد و شهرها از كتب يونانى و لاتين جمع‌آورى شده‌اند. در اين اثر مؤلف به مسافت بين شهرها و تعداد سكنه شهرها نيز اشاره كرده است.
مؤلف در بيان بعضى از اسامى به نام و تلفظ لاتين آنها بسنده كرده است.
وضعیت کتاب
كتاب داراى پاورقى و توضيحات مترجم مى‌باشد. در بخش مرجع و مصادر كتاب علاوه بر كتاب عربى به ذكر نام كتب لاتين نيز اشاره شده و بخشى نيز به نقشه‌ها اختصاص يافته است. بخش فهرست‌هاى كتاب؛ شامل فهرست اعلام لاتين و عربى و نقشه‌ها مى‌باشد.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.