ابن طیب، محمد بن طیب
ابن طَيِّب، ابوعبدالله محمد شَرَقى (شرگى، شراگى)»، ملقب به شمس‌الدين (1110 - 1170ق)، محدث، نحوى، اديب و مورخ مغربى
تولد
او در قريه شراقه (شراگه)، در نزدیک ى فاس و در خانواده‌اى اهل علم و ادب به دنيا آمد. وی دوران كودكى و نوجوانى را در فاس گذراند. دو ساله بود كه پدرش به رسم آن زمان، از حسن بن على عجيمى براى او اجازه روايت حديث گرفت.
کسب علم و دانش
دروس مقدماتى را از پدر و عمه‌اش كه هر دو از محدثان و علماى فاس بودند، فراگرفت و سپس نزد ديگر محدثان و استادان آنجا، از جمله احمد بن محمد درعى و محمد بن عبدالقادر فاسى و ابواسحاق ابراهيم سباعى، به فراگيرى حديث و ساير علوم پرداخت.
او علاوه بر حديث، به تحصيل تفسير، فقه، صرف و نحو، لغت و ادب نيز همت گماشت و به‌زودى از دانشمندان نامدار عصر خود گرديد. وى در راه كسب علم، شهرهاى بسيارى را زير پا گذاشت. در حدود 1143ق، حج گزارد و مدت 2 سال در مكه مجاور شد و به كار تأليف و تدريس پرداخت. سپس از طريق شام به روم رفت و پس از چندى از راه مصر به حجاز بازگشت. در اثناى اين سفرها از علما و انديشمندان هر ديار بهره برد و با آنان در علوم مختلف به مباحثه نشست و دانش‌پژوهان بسيارى نيز از جمله حمدون بن عبدالسلام بنانى و سيد محمد مرتضى زبيدى صاحب «تاج العروس» از محضر وى بهره جستند.
ابن طيب، مشايخ غربى و شرقى خود را بيش از 180 تن ذكر كرده و شرح حال آنان رابه ترتيب در 2 کتاب «أنيس المطرب» و «الأفق المشرق» آورده است. وى در پايان اين سفرها به مدينه رفت و به تأليف و تدريس مشغول شد و سرانجام در همان جا درگذشت.
آثار
- إرسال الأسانيد و إيصال المصنفات و المسانيد (الفهرسة الصغرى نيز گفته مى‌شود)؛
- إضائة الراموس؛
- تجريد الرواية في تحقيق الكفاية (شرحى است بر كفاية المتحفظ و نهاية المتلفظ ابن اجدابى)؛
- شرح حزب ابى‌زكريا يحيى بن شرف نووى (شرحى است بر کتاب دعاى نووى)؛
- عيون الموارد السلسلة من عيون الأسانيد المسلسلة؛
- فيض نشر الانشراح من روض طي الاقتراح (حاشيه‌اى بر الاقتراح سيوطى است)؛
- مفتاح الوصول إلى علم الأصول (در شرح مقدمه عبدالقادر فاسى)؛
- موطئة الفصيح لموطأة الفصيح (شرحى است بر منظومة الموطأة ابن مرحل)؛
و...[۱]
پانویس
- ↑ بخش ادبیات عرب، ج 4، ص160
منابع مقاله
بخش ادبیات عرب، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377