فوائد الأصول (نائینی)
فوايد الاصول(للنايينى)، مجموعه درس‌هاى ميرزا محمدحسین غروى نايينى، از بزرگ‌ترين چهره‌هاى درخشان شيعه در قرن چهاردهم هجرى است(1276 - 1355ق). اين درس‌ها، توسط عالم ربانى، شيخ محمد على كاظمى خراسانى (1309 - 1365ق)، از شاگردان ممتاز علامه نايينى، به زبان عربى، تحرير شده است.
| فوائد الاُصول (نائینی، محمد حسین) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاظمی خراسانی، محمدعلی (مقرر) نایینی، محمدحسین (محاضر) |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1376 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اصول فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | BP 159/8 /ک2ف9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
علامه ربانى شيخ محمد على كاظمى، در مقدمه كتاب، انگيزه خود را از نگارش كتاب «فوايد الاصول» اين‌گونه بيان مى‌فرمايد:
«از زمانى كه در مجلس درس مولا، برترين مجتهدان، يگانه دهر و فقيه زمان، شخصيتى كه رياست حوزه‌هاى علميّه به دست اوست، استاد و پناه‌گاه ما، حضرت آیت‌الله ميرزا محمدحسین غروى نايينى، شركت كردم، ديدم كه مجلس درس ايشان داراى فوايد ارزش‌مندى است كه عالم انديشمند از آن بهره‌مند مى‌شود؛ چه رسد به كسى كه در اين علم، مبتدى و آغازگر راه باشد و كسى كه در اين راه توانا باشد از آن بهره مى‌برد؛ چه رسد به كسى كه ناتوان و نيازمند باشد، لذا دوست داشتم اين برگه‌ها را به آنچه از افادات و بيانات شريف ايشان استفاده برده‌ام، زينت بخشم و تا آن‌جا كه فهم قاصر من به آن دست مى‌يابد، شرح و تقرير نمايم.»
محقق نايينى، خود، درباره اين كتاب و مؤلف دانشمند آن مى‌فرمايد:
«از بهترين نعمت‌هايى كه خداوند سبحان و متعال، بر اهل علم ارزانى داشته، نعمتى است كه بر نور چشم من، دانشمند برجسته و علامه انديشمند و مبتكر دل‌سوز كه به برترين درجات ثبات و استوارى نايل آمده، ارزانى داشته و آن، توفيق و تأييد الهى است.
وى، با كوشش و تلاش فراوان به بالاترين مراتب استنباط و اجتهاد نايل آمده و برگزيده مجتهدان برجسته و بزرگ و ركن و پايه اسلام گرديده كه پيوسته مورد تأييد و ثابت‌قدم باد...
وى، در اين كتاب و در اين صفحات درخشان، آنچه را در مباحث خود بررسى كرده‌ايم، آورده است و در تنقيح و تهذيب آن از هيچ كوششى فروگذار نكرده و آن را با بيانى روان و نظمى زيبا به خوبى شرح و توضيح داده است...»
ساختار
كتاب، در چهار جلد تنظيم شده است و موضوعات كلى مورد بحث در آن، عبارتند از: تعريف علم اصول و مسائل مربوط به آن، ماهيت وضع، صحيح و اعم، مشتق، اوامر(در جلد اول)؛
نواهى، مفاهيم عام و خاص، مطلق و مقيد(در جلد دوم)؛
قطع، ظن و شك(در جلد سوم)؛
بقيه مباحث شك، استصحاب و تعادل و ترجيح(در جلد چهارم).
گزارش محتوا
كتاب «فوايد الاصول»، از بيانى رسا و روان در ارائه نظريات دقيق و ارزشمند اصولى مرحوم نايينى برخوردار است و با تعبيرات متين و سنجيده، اثرى گران‌بها و قابل توجه در تبيين نظريات اصولى به شمار مى‌آيد.
اين كتاب، اثر ارزشمند يكى از بهترين شاگردان مرحوم نايينى و چهره درخشان علم و عمل؛ يعنى شيخ محمد على كاظمى خراسانى است كه متأسفانه اسرار گران‌بهاى آن دانشمند بزرگ آشكار نگشت و گنجينه‌هاى ارزشمند علوم آن عالم انديشمند آن‌گونه كه بود، نمايان نشد.
كتاب، از همان زمان نگارش، مورد توجه علما و فضلاى حوزه‌هاى علميّه و مورد استفاده اساتيد و مجتهدين بزرگ قرار گرفت و هم‌اكنون نيز در درس‌هاى خارج اصول حوزه‌هاى علميّه، يكى از كتاب‌هاى مورد استفاده طلاب و اساتيد است.
محقق نايينى از شخصيت‌هاى برجسته و از علماى اصولى بزرگ قرن اخير به شمار مى‌آيد.
نظريات و ديدگاه‌هاى اصولى اين دانشمند بزرگ، آثارى شگرف بر تكامل علم اصول داشته و توجه بسيارى از بزرگان اين علم را به خود جلب نموده است.
وى، در تنقيح مطالب علم اصول و شرح مقاصد علماى اين علم از قدرتى فراوان برخوردار بود و با ديده ژرف‌نگر خود تحقيقات ارزش‌مندى را در اين علم به عمل آورده است.
وى، تلاش فراوانى در تهذيب اين علم و تربيت فضلا و دانشمندان متخصص در اين علم نموده است.
از مجلس درس اين انديشمند نام‌آور، شخصيت‌هايى پا به عرصه وجود نهاده‌اند كه آنچه را در مجلس درس مى‌شنيده‌اند، فراگرفته و آنچه را فرامى‌گرفتند، به نگارش درمى‌آورده‌اند.
اين نگاشته‌ها، به نام «تقريرات» مشهور شده است و از جمله تقريرات درس مرحوم نايينى اين كتاب ارزشمند؛ يعنی «فوايد الاصول» مى‌باشد.
كتاب، با بيان پاره‌اى از مباحث الفاظ آغاز مى‌شود و با اين مطلب كه موافقت يكى از متعارضين با اصل، باعث ترجيح آن بر ديگرى نمى‌گردد، پايان مى‌يابد.
منابع مقاله
متن و مقدمه كتاب.