دمیاطی، عبدالمؤمن بن خلف
ولادت و تحصیل
«عبدالمؤمن بن خلف بن شرف بن خضر بن موسى تونى دمياطى»، مكنى به ابومحمد و ابواحمد، ملقب به شرف‌الدين و برهان‌الدين و جمال الاسلام، در آخر سنه 613ق، در شهر دمياط، به دنيا آمد، و در همان شهر به تحصيل علم فقه پرداخت، سپس در طلب حديث به شهرهاى مختلف سفر كرد.
وى در «اسكندريه» از على بن زيد نسارسى و ظافر بن شحم و منصور بن دباغ و...، در «مصر» از ابن المقير و على بن مختار و يوسف بن مجتلى و...، در «بغداد» از ابونصر بن عليق و ابراهيم بن الخير و...، در «حلب» از ابوالقاسم بن رواحه و...، در «حماة» از صفيه قرشيه، در «ماردين» از عبدالخالق نشتبرى، در «حران» از عيسى حناط و در «دمشق» از ابن مسلمه و... استماع حديث نمود؛ خلاصه شيوخ وى، حدود 1300 نفر مى‌باشند.
او انسانى بود زيبا، خوش‌رو، خوش‌خو، راستگو، خوش‌زبان، سخندان، نيكوبيان، دين‌دار، فروتن، زيرك، فقيه، محدث، نسب‌شناس و...
برخى از كسانى كه از وى روايت كرده‌اند، عبارتند از:
- الإمام أبو حيان الأندلسى؛
- الإمام أبوالفتح اليعمرى؛
- الإمام علم‌الدين البرزالى؛
- الإمام قطب‌الدين عبدالكريم؛
- الإمام فخرالدين النويرى؛
- الإمام تقى‌الدين السبک ى.
آثار
- اخبار قبائل الخزرج؛
- نساء رسول‌الله(ص) و اولاده و من سالفه من قريش و حافايهم و غيرهم؛
- فضل قرائة آية الكرسى و الذكر و الدعاء ادبار الصلوات؛
- فضل الخيل؛
- السراجيات الخمسة؛
- الصلاة الوسطى.
و...
وفات
وى كه در دوران حكومت بنى عباس مى‌زيست، بيش از 90 سال عمر كرد و در ذى‌قعده سال 705ق، در قاهره به‌طور ناگهانى ديده از جهان فروبست.