فرق الشيعة
فرق الشيعة نوشته ابومحمد حسن بن موسى نوبختى كتابى است كه در آن به معرفى فرقه‌هاى شيعى كه پس از وفات پيامبر اكرم(ص) به وجود آمده‌اند پرداخته مى‌شود.
| فرق الشیعة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نوبختی، حسن بن موسی (نويسنده) |
| ناشر | دار الأضواء |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1404 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | اسلام - فرقهها شیعه- فرقهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 239 /ن9ف4 1362 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
به اعتقاد نويسنده با وفات پيامبر(ص)سه فرقه پديد آمد.نوبختى اصحاب سقيفه (مهاجرين) و انصار را و نظرات آنها را در دو فرقه و فرقۀ سوم را شيعيان قرار داده است.كتاب فرق الشيعه ضمن برشمردن انشعابات مختلف شيعه، اختلافات و نظرات آنها را نيز مطرح نموده و تا حدودى به سرنوشت اشخاص نيز توجه دارد.اما نكتۀ جالب در اين كتاب، سير پيدايش عقايد خاص به خصوص در ميان شيعيان است.چنانكه دربارۀ پيدايش اعتقاد به «بداء» که در شيعه وجود دارد مسأله امامت اسماعيل پسر امام جعفر صادق عليه‌السلام را پيش مى‌كشد.قسمت‌هاى زيادى از بحث امامت بر موضوع اختلافات شيعه و شعب آن در ارتباط با جانشينان امام جعفر صادق عليه‌السلام مى‌باشد كه منشأ پيدايش فرق زيادى در شيعه شده است.
نوبختى شش فرقه را نام مى‌برد كه در ارتباط با جانشينى امام صادق(ع)پيدا شدند و با يكديگر دشمنى مى‌ورزيدند.با شهادت امام موسى بن جعفر عليه‌السلام نيز اختلاف بر سر جانشينى امام بوجود آمد و شيعيان بنابه گفتۀ مؤلف به پنج دسته تقسيم شدند.اين اختلاف و انشعابات بر سر جانشينى ائمۀ بعدى هم روى داد و باعث پيدايش گروه‌هاى زيادى در ميان شيعيان شد.كتاب فرق الشيعه انشعابات مختلف را بعد از هر امام مطرح نموده و اصول عقايد و اختلافات آنها را گوشزد مى‌كند.به نقل از اين كتاب بعد از امام عسكری عليه‌السلام پيروان او به 14 دسته تقسيم شدند.
كتاب نشان مى‌دهد كه اختلافات سياسى بعد از رحلت پيامبر(ص) به خصوص بر سر تعيين جانشين آن حضرت، منجر به پيدايش فرقه‌هاى مختلف مذهبى شده و با گذشت زمان آراء و انديشه‌هاى مسلمانان از هم فاصلۀ بيشترى گرفت و شاخ و برگ‌هاى بسيار پيدا كرد.از آن پس بحث‌هاى سادۀ سياسى به مرور به مجادلات پيچيدۀ كلامى و فلسفى تبديل شد.
ويژگى‌ها
كتاب در مقايسه با كتابهايى چون «الملل و النحل» شهرستانى و «الفرق بين الفرق» بغدادى با زبان بسيار ساده‌اى به موضوع پيدايش فرقه‌هاى مذهبى در اسلام به خصوص تشيع پرداخته و آن پيچيدگى كه مخصوص كتب ملل و نحل است را ندارد.حجم كتاب نيز كم بوده و بسيار مختصر است.مؤلف بدون هتاكى به معرفى فرق مختلف پرداخته و اختلافات آنها را مورد بررسى قرار داده است.
نسخه‌شناسى
نسخه‌اى از اين كتاب به تاريخ 740ق به خط احمد بن الحسين ابن العودى در كتابخانۀ بودليان آكسفورد به شمارۀ 64-2591 موجود است.
نسخۀ حاضر در برنامه با تصحيح و تعليق آقاى سيد هبةالدين حسينى شهرستانى در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 135 صفحه براى دومين‌بار در سال 1404 ه.ق/ 1984م توسط منشرات دار الاضواء» بيروت، منتشر شده است.
منابع مقاله
- تاريخ در آئينۀ پژوهش، بهار 84، شماره 5
- كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، دى و بهمن 82، شماره 75-76