غنية اللبيب عند غيبة الطبيب
غنية اللبيب عند غيبة الطبيب، به زبان عربى، تأليف محمد بن ابراهيم، معروف به ابن اكفانى، پيرامون حفظ الصحه و شيوه‌هاى درمان در هنگام عدم دسترسى به پزشک است.
| غنیة اللبیب عند غیبة الطبیب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عباس، صالح مهدی (محقق) ابن اکفانی، محمد بن ابراهیم (نويسنده) |
| ناشر | الجمهوریة العراقیة، وزارة التعليم العالي و البحث العلمي، جامعة بغداد، مرکز إحياء التراث العلمي العربي |
| مکان نشر | بغداد - عراق |
| سال نشر | 1410 ق یا 1989 م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
مؤلف، در اين باره مى‌گويد: «هذه رسالة لطيفة الحجم عزيزة العلم تشتمل على ما لا بد منه من علم الطب فى حفظ الصحة و التحرز من الامراض و معالجتها على العموم حيث لا يوجد طبيب أو يوجد من لا يوثق به و فيه نكت مفيدة فى الخواص ما جربناه أو وثقنا بنقله من اعيان الحكمة وضعتها تذكرة لمن خصه الله بنفس زكية و اخلاق رضية (غنية اللبيب، ص 27).
در ميان كتاب‌هايى كه توسط ابن اكفانى در حوزه علوم پزشکى نگاشته شده، اين اثر شايد مهم‌ترين آنها باشد.
البته به نظر مى‌رسد ابن اكفانى در تأليف اين اثر، از كتاب «من لا يحضره الطبيب»، تأليف رازى تقليد كرده باشد؛ بااين‌حال، آنچه ابن اكفانى نوشته، از لحاظ گستردگى مباحث، بر «من لا يحضره الطبيب» مزيت غير قابل انكارى دارد.
ساختار
كتاب، داراى 4 ركن است. ركن اول، مشتمل بر 9 فصل، ركن دوم، شامل 12 فصل و ركن سوم، داراى 5 فصل است.
گزارش محتوا
ركن اول، حاوى مطالبى فشرده است كه براى حفظ صحت كفايت مى‌نمايد. در اين ركن، از مباحثى همچون حكمت‌هاى مستفاد از آفرينش انسان، امور لازم براى انسان، هوا، تدبير غذاها به حسب مزاج‌ها و... بحث شده است.
ركن دوم، درباره اين است كه اگر در جايى پزشک نبود يا بود، ولى قابل اطمينان نبود، بيماران چه چاره‌اى را بايد بينديشند. در اين ركن، مطالبى مانند درمان بيمارى مشكل، درمان قوا، درمان شخص ضعيف، غذادرمانى و... مطرح شده است.
ركن سوم، درباره سفارش‌هايى سودمند در مورد حفظ الصحه و درمان بيمارى‌هاست. ركن چهارم، مشتمل بر ذكر خواص آزمايش‌شده برخى از اشياء است كه بيشتر آنها هم طبى مى‌باشند.
ابن اكفانى، در نگارش اين اثر - چنان‌كه خود در خطبه كتاب گفته - از تجربيات خود و نيز گفته بزرگان علم پزشکى بهره برده است؛ بااين‌حال، دراين اثر، نقل قولى از كسى نمى‌بينيم، بلكه مؤلف همه مطالب را به يك سبك و سياق و از زبان خود مى‌نويسد. اين امر شايد بدين خاطر بوده كه اين كتاب براى استفاده عموم مردم تأليف گرديده است و نقل قول از پزشکان و رد و اثبات سخنان و نظريات آنها چندان به كار عموم مردم نمى‌آيد.
علاوه بر اين، تفصيل و نقل اقوال به‌تفصيل، باعث حجيم شدن كتاب مى‌شد كه شايد نقض غرض از تأليف اين اثر باشد.
قلم ابن اكفانى، ساده و خالى از تكلف است و همين باعث مى‌شود مطالعه كتاب و استفاده از آن براى عموم، امكان‌پذير باشد.
وضعيت كتاب
اين اثر، با تصحيح و تحقيق صالح مهدى عباس چاپ و منتشر شده است.
مصحح كتاب، در ابتدا مقدمه‌اى پيرامون زندگى و آثار ابن اكفانى نگاشته است.
همچنين در آخر كتاب، فهرست مصطلحات طبى، مواد طبى (گياهى، معدنى و حيوانى) همراه با معادل انگليسى آنها تنظيم كرده است. تدوين فهرست اعلام، كتب، شهرها و اماكن، ادويه و بيمارى‌ها، ازجمله ديگر كارهايى است كه مصحح انجام داده است.
پاورقى‌هاى نسبتاً كم اين اثر، شرح مفردات طبى است كه در متن، نام آنها به ميان آمده است و يا افزودن مطالبى است مرتبط با كتاب.
اين اثر، در سال 1410ق (1989م)، توسط مركز احياء الثرات العلمى دانشگاه بغداد، در 184 صفحه چاپ و منتشر شده است.