کرمانشاهی، محمدعلی
آیت‌الله آقا محمدعلى کرمانشاهى (1144-1216ق)، فقیه، اصولی و رجالی متنفّذ شیعه در قرن دوازدهم و سیزدهم، مهمترین اقدام او مبارزه گسترده او با فرقه‌های انحرافی صوفیه، و درویشان و قلندران در عصر قاجاریه بود.
| نام | آقا محمدعلی کرمانشاهی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بهبهانی، محمدعلی بن م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر
بهبهانی کرمانشاهی، محمدعلی بن م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر کرمانشاهی، محمدعلی محمدعلی کرمانشاهی آقا محمدعلی بهبهانی |
| نام پدر | وحید بهبهانی |
| متولد | 1144ق |
| محل تولد | کربلای معلی |
| رحلت | 1216ق |
| اساتید | وحید بهبهانی
شیخ یوسف بحرانی |
| برخی آثار | خیراتیه در ابطال طریقه صوفیه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE286AUTHORCODE |
ولادت
او 1144ق در كربلا متولد گرديد. وى فقيه بزرگ و نام‌آورى بود كه قبل از رسيدن به سن بلوغ، قله بلند علم و اجتهاد را فتح كرد، آوازه‌اش در عالم پيچيد و موافق و مخالف، مراتب علمى و مقامات اخلاقى او را ستودند. اين عالم فرزانه، فرزند علامه عظيم‌الشأن وحيد بهبهانى، استاد اساتيد فقه و اصول در دويست سال گذشته است.
تحصیلات
آقا محمد على در بيت علم و اجتهاد، قدم به پهنه گيتى نهاد. دوران كودكى را در چنين محيط معنوى و باصفا تحت نظارت والد ارجمندش رشد كرده و از همان كودكى در خدمت پدر به فراگيرى علوم شرعى و حوزوى پرداخت. او كه نشانه‌هاى نبوغ و بزرگى از جبينش پيدا بود، به سرعت مراتب علم و كمال را طى كرد، تا از نظر وسعت معلومات، سرآمد شاگردان پدر گرديد. در زمان حيات پدر، شهرتى جهانى يافت و علم و كمالش زبانزد محافل و مجالس گرديد، به‌طورى كه پدرش در مدح او چنين گفت: «محمد على ما، شيخ بهاء الدين اين عصر است». و فرزند برومندش آقا احمد نوشته است: «مكرر از آن جناب شنيدم كه مى‌فرمود: من تقليد كسى را نكرده‌ام. در اول تكليف، خود مجتهد بودم».
ايشان جامع علوم عقلى و نقلى بود و بر مذاهب مختلفه اهل اسلام، اطلاع جامع و كافى داشت. در سفرى كه به حج تشرف يافت، دو سال توقف نمود و به تدريس فقه مذاهب اربعه اهل سنّت و جماعت مشغول شد و علماى چهار مذهب، از محضرش علوم عقلى و نقلى را فرا مى‌گرفتند. ايشان دو رساله در احوال مكه و مدينه نوشت و به نوعى مقامات و مواضع را معين نمود كه به كمك آن دو رساله، هر مقامى را در محلش مى‌توان معين كرد. وى پس از بازگشت از سفر مكه، به تدريس و تحقيقات علمى خود در كربلا ادامه داد؛ اما شيوع بيمارى طاعون در كربلا و نجف باعث شد تا ايشان به كاظمين مهاجرت كند. چيزى نگذشت كه امواج مهلك طاعون، بغداد را نيز در نورديد، ايشان هم‌چنان به تدريس و اقامت در عتبات عاليات ادامه داد تا اين‌كه پدرش، نامه‌اى به وى نوشت و سفارش كرد تا به ايران مهاجرت كند.
حضور آقا محمد على در کرمانشاه باعث رشد معنوى مردم و عمران و آبادى و شهرت آن شهر شد. چنان قدرت و نفوذى پيدا كرد كه همه مردم، اوامر آن عالم شريعت‌مدار را مطاع و آن را حكم الهى مى‌دانستند. مردم کرمانشاه هم ايشان را به نام «آقا» مى‌شناسند و شيخ عباس قمى هم در الفوائد الرضويه اين مطلب را مى‌گويد. اولاد ايشان كه عمدتاً به نام «آل آقا» مشهورند، بيشتر در کرمانشاه و بعضاً در نهاوند، قم، كاشان و تهران ساكنند.
در حقيقت آن فقيه بزرگوار يكى از نمونه‌هاى عينى در اجراى ولايت فقيه در عصر و زمان خود بوده و از جايگاه سياسى و اجتماعى والايى برخوردار بود، به‌گونه‌اى كه جان ملكم، سفير دولت انگليس در ايران، درباره اوضاع آن روز و ميزان نفوذ علما به‌خصوص آقا محمد على مى‌نويسد: علماى ملت كه عبارت از قضات و مجتهدين است، هميشه مرجع رعاياى بى‌دست‌وپا و حامى فقرا و ضعفاى بى‌چاره‌اند. اعاظم اين طايفه به حدى محترمند كه از سلاطين كمتر بيم دارند و هر وقت واقعه‌اى مخالف شريعت و عدالت حادث شود، خلق رجوع به ايشان كنند و احكام ايشان عموماًجارى است.
از اقدامات بزرگ ايشان، مبارزه بى‌امان با صوفيه بود. اين فقيه بزرگ و روشن‌بين، با شهامت و صلابت خاص خود، بر فرقه‌هاى منحرف درويشان و قلندران شوريد و جامعه تشيع را از فتنه تصوف نجات داد.
وفات
آن فقيه بزرگوار در روز جمعه 1216ق هم‌زمان با عيد مبعث پيامبر(ص)، در کرمانشاه به رحمت ايزدى پيوست. پيكر مطهر آن بزرگوار، در محراب عيدگاه به خاک سپرده شد و بر فراز آن قبه و بارگاهى ساختند.
آثار
- مقامع‌الفضل
- رسالة خيراتية
- قطع المقال في رد اهل الضلال
- ربيع‌الازهار
- رسالة مكية
منبع
پايگاه حوزه نت، صفحه مجلات، به نقل از افق حوزه، شماره 196، 20 فرودين 1390