رسائل قيصري
رسائل قيصرى، به زبان عربى، مجموعه‌اى است مشتمل بر چهار رساله‌ى عرفانى كه سه‌تاى آنها توسط عارف بارع، داود بن محمود قيصرى و يكى از آنها، توسط آقا محمدرضا قمشه‌اى به رشته‌ى تحرير درآمده است.
| رسائل قیصری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قیصری، داود بن محمود (نويسنده)
قمشهای، محمدرضا بن ابوالقاسم (حاشيه نويس) آشتیانی، جلالالدین (تصحيح و تعليق) |
| عنوان‌های دیگر | اساس الوحدانیه
التوحید و النبوه و الولایه. شرح فصوص الحکم. برگزیده. شرح نهایه البیان فی درایه الزمان التوحید و النبوه و الولایه تحقیق در مباحث ولایت کلیه: حواشی بر فصوص رسائل قیصری |
| ناشر | موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ايران |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1381 ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 964-94459-3-5 |
| موضوع | ابن عربی، محمد بن علی، 560 - 638ق. فصوص الحکم - نقد و تفسیر
تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 قیصری، داود بن محمود، - 751ق. التوحید و النبوه و الولایه - نقد و تفسیر |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BR 283/2 ق9 ت904222* |
ساختار
اين مجموعه، مشتمل است بر سه رساله از قيصرى و يك رساله از آقا محمدرضا قمشه‌اى با نام‌هاى:
- التوحيد و النبوة و الولاية: اين رساله، شامل يك مقدمه دو فصلى، سه مقصد و يك خاتمه است.
- اساس الوحدانية: اين رساله، مشتمل بر چهار فصل است.
- تحقيق در مباحث ولايت كليه: اين رساله، حواشى فارسى آقا محمدرضا قمشه‌اى بر فص شيثی «فصوص الحكم» است.
- نهاية البيان فى دراية الزمان: اين رساله، مشتمل بر چهار فصل است و با حواشى فارسى سيد جلال‌الدين آشتيانى همراه است.
گزارش محتوا
- التوحيد و النبوة و الولاية: پاره‌اى از مباحث مطرح شده در اين رساله، چنين است:
- موضوع عرفان، ذات احديت و نعوت ازليه و صفات سرمديه وى است و مسائل آن، كيفيت صدور كثرت از ذات احديت و رجوعش به آن و بيان مظاهر اسماى الهيه و نعوت ربانيه و كيفيت رجوع اهل الله به‌سوى او و...مى‌باشد.
- ذات الهى، وقتى من حيث هى هى در نظر گرفته شود، حقيقة الحقايق خوانده مى‌شود و زمانى كه مجرد از صفات زائده اعتبار شود، واژه احديت و عماء درباره آن به كار مى‌رود.
- بيان دلايل بر جود او و اينكه او محض حقيقت وجود است و جز او، همگى، تجليات و شئون و اطوار وى مى‌باشند و جواهر، مظاهر ذات او و اعراض، مظاهر صفات وى هستند.
- عقل اول، نخستين قابلى است كه با اولين تجلى حق، به وجود خارجى متحقق شده است و اين فيض از جميع مظاهر واقع در سلسله‌ى طوليه عبور نموده تا به آخرين مرتبه‌ى نازله‌ى وجود رسيده است.
- عرفا، اگرچه، عالم را بر حسب جزئيات، غير متناهى مى‌دانند، ولى اصول عوالم كليه و حضرات الهيه را در پنج حضرت، محصور و از آنها به حضرات خمس تعبير نموده‌اند.
- عالم مثال، برزخ بين عالم اجسام و ارواح مجرده است و از آن، به خيال منفصل تعبير مى‌شود.
- رسيدن به خدا براى مردمان، جز از راه پيروى كردن از انبيا و اوليا ميسر نيست، چرا كه راهنمايى عقول به‌سوى او، آن‌گونه كه دل، آرام شود و شك و ترديد از ميان برود نيست.
- ولايت، مأخوذ از ولى، به معنى قرب است و به همين جهت دوست را ولى مى‌گويند، چون به محب خود نزدیک است و در اصطلاح، قرب حق است و آن، يا ولايت عامه است يا ولايت خاصه. ولايت عامه، براى هر كس به خدا ايمان داشته باشد و عمل صالح به جا آورد، حاصل مى‌شود، ولى ولايت خاصه، فناء ذاتى و صفاتى و افعالى در خداى تعالى است، پس ولى، فانى در خدا و قائم و ظاهر به اسماء و صفات الهى است.
- اساس الوحدانية: اين رساله، وجيزه‌اى است در مبحث وحدت و كثرت بنا بر طريقه محققان و عظماى صوفيه كه در حد خود كم‌نظير است و در آن، درباره‌ى ماهيت وحدت و كثرت، اقسام وحدت، وحدت حق تعالى، حقيقت وحدات كونيه و نحوه‌ى رجوع كثرات به وحدت حقه الهيه بحث مى‌شود.
- نهاية البيان فى دراية الزمان: در اين رساله، از ماهيت و حقيقت زمان، وجود زمان و ازلى و ابدى بودن آن، انقسام زمان به آن و ساعت و يوم و غير اينها و بيان ايام كبار الهى و ربانى و صغار كونى بحث مى‌شود.
مرحوم آقا محمدرضا قمشه‌اى، در حواشى فارسى خود بر فص شيثی «فصوص الحكم»، در باب ولايت و مسئله ديگرى در خلافت، سخن محى‌الدين را تفسير و توجيه كرده و به قيصرى اشكال مى‌گيرد كه نظر استاد را درست نفهميده و جوانب را در نظر نگرفته است. وى، از كلمات محى‌الدين شواهدى را مى‌آورد كه خاتم ولايت مطلقه محمديه، به اعتبارى، شخص مقدس على بن ابى‌طالب(ع) و باب مدينه‌ى آن حضرت و به اعتبارى، مهدى موعود در آخر الزمان است.
وضعيت كتاب
مرحوم سيد جلال‌الدين آشتيانى، بر مشكلات رساله «التوحيد و النبوة و الولاية»، تعليقاتى در حدود 200 صفحه نوشته و در مقدمه كتاب قرار داده است. وى، قبل از آوردن مقدمه مزبور، فهرست مطالب هر سه رساله قيصرى و نيز فهرست مباحث تعليقات آقا محمدرضا قمشه‌اى را به تفصيل ذكر كرده است.