الاستغاثة في بدع الثلاثة

الاستغاثة في بدع الثلاثة، نوشتۀ على بن احمد بن موسى بن الامام محمد التقى الجواد عليه‌السلام، معروف به ابوالقاسم كوفى، اثرى است كه در آن نويسنده به برخى آلام و رنج‌هاى پديد آمده از رهگذر بدعت‌هايى كه خلفاى ثلاثه (ابوبكر، عمر و عثمان) در دين مبين اسلام ايجاد و احداث كرده‌اند، پرداخته است و بدعت‌هاى ايشان را يادآور مى‌شود.

الاستغاثة في بدع الثلاثة
پدیدآوران	کوفی، علی بن احمد (نويسنده)
ناشر	موسسة الاعلمی
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1373 ش
چاپ	1
موضوع	اهل سنت - دفاعیه‎ها و ردیه‎ها بدعت و بدعت گذاران شیعه - دفاعیه‎ها و ردیه‎ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏225‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏9‎‏الف‎‏5‎‏ ‎‏1373
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

اين اثر داراى دو جزء است.

گزارش محتوا

در جزء اول نويسنده در يادكرد بدعت‌هاى ايجاد شده توسط ابوبكر به غصب كردن منصب خلافت و جانشينى پيامبر(ص) توسط او عليرغم تعيين جانشين حضرت از سوى خود ايشان، غصب فدك و منع فاطمه(س) از ميراث پدرى، تعيين مقررى از بيت المال براى خود، تخلّف از همراهى با لشكر اسامه و غيره اشاره مى‌كند.

از بدعت‌هاى ايجاد شده توسط عمر بن خطاب، در مورد احكام و حدود نماز و آنچه بدان مرتبط است، برترى دادن مهاجرين بر انصار، قريش بر ساير عرب‌ها و عرب بر عجم در اعطاء صدقات به ايشان، ممانعت از متعۀ زنان و غيره اشاره مى‌كند.

استبداد عثمان در مورد اموالى كه به ظلم و جور از مردم ستانده، لغو حكم تبعيد حكم بن ابى‌العاص از مدينه كه توسط شخص پيامبر(ص) صادر گشته بود، تبعيد صحابى با وفا و صديق پيامبر(ص)، ابوذر غفارى و غيره از جمله بدعت‌هايى است كه عثمان در دين پيامبر(ص) ايجاد نموده و مؤلف بدان‌ها اشاره مى‌كند.

در جزء دوم كتاب، نويسنده ابتدا رواياتى را كه اهل سنت در باب مناقب و فضايل خلفاى ثلاثه گزارش كرده‌اند، نقل كرده، سپس به نقد و بررسى و ردّ آنها مى‌پردازد. دربارۀ عشرۀ مبشره كه اهل سنت در مورد آنها روايتى ساخته و پرداخته‌اند، به تفصيل وارد بحث شده و سوابق آنها را يادآور مى‌شود و از أحداث و وقايعى كه نه تن از ايشان (به جز على بن ابى‌طالب(ع)) در دين ايجاد كرده‌اند، ياد مى‌كند.

بسيارى از علما دربارۀ انتساب كتاب به ابوالقاسم كوفى تصريح كرده‌اند، از جمله نجاشى، ابن شهرآشوب، بياضى، افندى، نورى و غيره، برخى اسناد اخبارى هم كه در كتاب آمده، با طبقۀ وى همخوانى دارد؛ اما برخى به اشتباه آن را به ميثم بن على بحرانى صاحب شرح نهج‌البلاغه نسبت داده‌اند و حال آن كه اگر كسى ذوق و سليقه مرحوم ابن ميثم بحرانى و روش ايشان را در تأليف بداند متوجه خواهد شد كه اين كتاب بر مبناى ذوق و روش ايشان نگاشته نشده است.

نسخه شناسى

بنابه گفتۀ «الذريعة إلى تصانيف الشيعة» يك نسخه خطى از اين اثر كه در تاريخ 969ق كتابت شده، در كتابخانۀ مركزى آستان قدس رضوى موجود است. وى همچنين نسخ ديگرى از اين اثر را در كتابخانه‌هاى عراق مشاهده كرده است.

اين كتاب با چاپ حروفى در چاپخانۀ امير تهران توسط انتشارات اعلمى در سال 1373ش به چاپ رسيده است. همچنين نسخى از آن در كتابخانه آيت‌اللّه مرعشى نجفى در قم موجود است.

نسخه حاضر در برنامه در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 239 صفحه براى بار نخست در سال 1373ش توسط انتشارات «موسسه أعلمى» تهران منتشر شده است.

اين نسخه با تعليقات آقاى اسفنديار بن سلام اللّه الحسينى همراه است.

منابع مقاله

1. بيوگرافى مؤلف به قلم اسفنديار بن سلام.
2. الذريعة الى تصانيف الشيعة ج /2آقا بزرگ تهرانى.
3. فهرس التراث، ج 1.