إرشاد الأذهان إلی تفسير القرآن
إرشاد الأذهان إلى تفسير القرآن، اثر شيخ محمد سبزوارى نجفى عزيزى (1318-1409ق) فرزند حبیب الله از مفسران معاصر قرآن مى‌باشد.
| إرشاد الأذهان إلی تفسیر القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سبزواری، محمد (نويسنده) |
| ناشر | دار التعارف للمطبوعات |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1419 هـ.ق یا 1998 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفاسیر - قرن 14 تفاسیر شیعه - قرن ۱۴ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 98 /س2الف4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
معرفى تفسير و روش آن
اين تفسير، به زبان عربى و در صدد تفسير تمامى قرآن به شيوه اختصار و ايجاز است و در يك مجلد بزرگ (قطع رحلى) تنظيم شده است. اين تفسير، به‌مثابه خلاصه تفسير «الجديد» مصنف مى‌باشد كه در 7 جلد تدوين شده است. تفاوت اين تفسير با الجديد فقط در تلخيص آن است و از جهت روش و شيوه ورود و خروج به بحث‌ها تفاوت چندانى با آن ندارد.
تلخيص‌هاى انجام‌گرفته، در مواردى از قبيل خلاصه كردن احاديث نقل‌شده، عدم تعرض به اقوال كه در الجديد به‌وفور به چشم مى‌خورد، حذف توضيحات، حذف دسته آيات ابتداى هر بحث و حذف برخى وجوه و احتمالات مى‌باشد.
مصنف سعى نموده عين كلمات و جمله‌ها را به كار ببرد و در واقع اين تفسير با كنار هم گذاشتن عباراتى از «الجديد»، پديد آمده است. البته طرح نشر آن به‌صورت وسط بودن مصحف و تعبيه تفسير همان آيات در اطراف آن، از طرف ناشر (كه فرزند مفسر مى‌باشد) ارائه شده است.
روش اين تفسير به‌مانند «الجديد»، تحليلى و اجتهادى است؛ منتهى با برگزيدن روش اختصار و ايجاز. مخاطب اين تفسير كسانى هستند كه آگاهى كافى به زبان عربى داشته و طالب فهم بيشتر آيات قرآنى هستند و براى متوسطين از مردم، قابل استفاده خواهد بود. قلم مفسر، شيوا و بدون تعقيد است و اين، فهم آن را براى مخاطب سهل و آسان نموده است. مفسر سعى نموده مباحث خود را در محدوده ظاهر الفاظ و معانى حقيقى و مجازى آن مطرح نمايد؛ بنابراين از تأويلات و مطرح كردن بطون گوناگون، پرهيز نموده است.
روش عمومى مفسر چنين است كه در هر سوره با ذكر نام آن، مكى يا مدنى بودن، عدد آيات به‌همراه فضل سوره و وجه تسميه آن، آغاز مى‌كند، سپس به تفسير آيه به آيه، به شكل مختصر مى‌پردازد.
با وجود اختصار، توجه خود را به بحث‌هاى لغوى و ادبى نشان مى‌دهد و در بيان معانى برخى لغات، از آيات ديگر نيز به‌عنوان تأييد و استشهاد كمك مى‌گيرد، مانند معناى هدايت در صفحه 6. نقل روايات را نه به‌تفصيل و كثرت «الجديد»، بلكه به شكل كم و خلاصه در اينجا حفظ نموده تا رنگ روايى بودن منش تفسيرى وى، پابرجا بماند. از شيوه تفسير قرآن به قرآن نيز بهره گرفته و در تفسير آيات، گاه به آيات ديگر استناد مى‌نمايد، مانند آيه 58 سوره بقره، ص14.
داستان‌ها و قصص قرآنى را در حد آيات مطرح نموده و مختصر توضيح اضافى را در آنها دارد، مانند آيه 67 سوره بقره، ص16، داستان بقره. شأن نزول آيات را به ميزان كم، مطرح مى‌نمايد و از آن در توضيح آنها كمك مى‌گيرد، مانند ص20، آيه 133 سوره بقره.
ديدگاه شيعى خود را به‌طور ملايم و بدون ايجاد حساسيت و يا توهين به مخالفين، در آيات فقهى، مانند وضو و خمس و آيات ولائى، مانند آيه مباهله، آيه اكمال، آيه برائت و... نشان مى‌دهد.
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. المفسرون حياتهم و منهجهم، سيد محمدعلى ايازى، ص414.