منهاج الفقاهة

منهاج الفقاهة، التعليق على مكاسب الشيخ الأعظم تأليف آیت‌الله سيد محمد صادق حسينى روحانى در فقه معاملات و شرح مباحث «كتاب المكاسب» شيخ اعظم مرتضى انصارى در شش مجلد است.

منهاج الفقاهة
منهاج الفقاهة
پدیدآورانانصاری، مرتضی بن محمدامین (نويسنده) روحانی، محمد صادق (حاشيه نويس)
عنوان‌های دیگرالمکاسب. شرح التعلیق علی مکاسب الشیخ الاعظم [الانصاری]
ناشرأنوار الهدی
مکان نشرقم - ایران
سال نشر1429 ق
چاپ5
موضوعانصاری، مرتضی بن محمد امین، 1214 - 1281ق. المکاسب - نقد و تفسیر

خرید و فروش (فقه)

معاملات (فقه)
زبانعربی
تعداد جلد6
کد کنگره
‏BP‎‏ ‎‏190‎‏/‎‏1‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏ ‎‏م‎‏7034‎‏
نورلایبمطالعه و دانلود pdf


مستندات روايى كتاب در پاورقى آمده و در پايان هر مجلد فهرست تفصيلى مباحث و عناوين كتاب ارائه گرديده است.

انگيزه تأليف

نگارنده با هدف برطرف كردن پيچيدگى الفاظ و اصطلاحات فقهى و اصولى كتاب مكاسب، شرح مبسوط مباحث مربوط به معاطات، بيع و خيارات را به طورى كه مورد استفاده عموم طلاب حوزه‌هاى علميه قرار گيرد، ارائه كرده است.

ساختار

شيوه ارائه مطالب در كتاب حاضر نقلى و استدلالى است و در ابتداى صفحات عبارات «كتاب المكاسب» و در ذيل، شرح و تعليقه آن آمده است.

گزارش محتوا

در جلد اول ضمن تعريف مكاسب و اقسام آن به بحث درباره مكاسب محرّمه پرداخته شده و انواع كسب‌هاى حرام و حكم شرعى آنها و استثناهاى آنها مورد بحث و بررسى فقهى قرار گرفته است.

نگارنده به معناى حرمت اكتساب اشاره كرده و حرمت معامله را موجب فساد آن نمى‌داند.

در ادامه وى به انواع خريد و فروش‌هاى حرام مانند حرمت خريد و فروش شراب، بول انسان و شتر، گوشت حيوان حرام گوشت، عذره انسان و حيوان، خون، منى، مردار، سگ، خوك و ساير اشيائى كه ذاتشان نجس شده مانند مايعاتى كه به نجاست آلوده شده‌اند و خريد و فروش آلات لهو و لعب، آلات قمار، آلات موسيقى حرام (غنا)، حرمت غش در معامله، حرمت تدليس ماشطه (زينت كردن زنان زشت)، حرمت خريد و فروش سلاح به دشمنان اسلام، حرمت تصويرگرى اشياء روح‌دار، حرمت تنجيم، حرمت سحر و جادو و حرمت رشوه اشاره كرده و موارد جواز و استثناى برخى از مكاسب محرمه را بررسى نموده است.

وى در جلد دوم به بحث درباره حرمت غيبت و اين‌كه غيبت از گناهان كبيره است پرداخته و موارد استثناى غيبت را بيان مى‌نمايد.

حرمت كذب، جواز توريه، حرمت لهو و لعب، حرمت كمك به ظالمين، حرمت قبول ولايت ظالم مگر از روى اكراه و اجبار، حرمت هجو مؤمن، حرمت خريد و فروش قرآن و حكم اموال مجهول‌المالك و مصرف آن از ديگر مباحث مطرح شده در مجلد دوم است.

در جلد سوم مباحث فقهى مربوط به بيع بيان شده است.

نگارنده ابتدا به تعريف بيع و مقوّمات آن پرداخته؛ آنگاه ضمن تعريف معاطات و شرايط آن به بيان فرق بين بيع و معاطات و صحت معاطات در خريد و فروش‌هاى رايج امروز مى‌پردازد. وى دلايل صحت معامله معاطاتى، يعنى بدون انعقاد عقد و خواندن صيغه ايجاب و قبول را بررسى مى‌نمايد و جريان معاطات در عقود و ايقاعات را شرح مى‌كند.

شرايط عقد بيع و خصوصيات الفاظ عقد مانند: خواندن صيغه ايجاب و قبول و عربى بودن صيغه، احكام صحت و فساد عقد و مسئله ضمان در صورت، صحت و فساد عقد بيع و شرايط متعاقدين در عقد بيع مانند عقل، بلوغ و اختيار، از ديگر مندرجات جلد سوم مى‌باشد.

در جلد چهارم به احكام و فروعات فقهى بيع فضولى و موارد صحت و سقم اين نوع بيع و شرايط مجيز و مجاز در عقد فضولى مورد بحث و بررسى قرار گرفته و به تناسب مبحث عقد بيع فضولى بحث ولايت در بيع و شرايط ولىّ و صورت‌هاى گوناگون ولايت در عقد بيع نيز مطرح شده است.

در جلد پنجم ادامه شروط متعاقدين در بيع مانند قدرت بر تسليم عوض و معوض بيان شده و احكام فقهى بيع مكيل و موزون و احكام وكالت و اجازه در بيع بر طبق مبناى اصاله اللزوم در بيع مورد بررسى فقهى قرار مى‌گيرد.

در ادامه، احكام مربوط به خيار مانند خيار مجلس، خيار حيوان، خيار شرط، خيار غبن و موارد سقوط انواع خيار به صورت مبسوط بيان مى‌شود.

در جلد ششم و آخرين جلد نيز ادامه احكام و فروعات فقهى خيار مانند خيار رؤيت، خيار تأخير و مسقطات آنها، احكام ارش (خسارت تلف مبيع و معيوب كردن آن) و موجبات و مسقطات ارش، احكام فسخ معامله به واسطه شروط فاسد، عقد و احكام مربوط به نقد و نسيه بيان شده است.