تاریخ عثمانی (ترجمه ایرج نوبخت)
«تاريخ عثمانى»، تأليف پروفسور اوزون چارشى‌لى (متوفى 1975م) است كه به قلم دكتر ايرج نوبخت به فارسى ترجمه و در شش مجلد منتشر شده است. در اين اثر، تاريخ امپراطورى عثمانى از بدو تأسيس تا اواخر قرن هيجدهم ميلادى (1789م1203/ق) مورد بررسى قرار گرفته و صحيح‌ترين و كامل‌ترين تاريخى است كه تاكنون در اين‌باره نوشته شده است.
| تاریخ عثمانی (ترجمه ایرج نوبخت) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نوبخت، ایرج (مترجم) اوزون چارشی لی، حقی اسماعیل (نويسنده) |
| ناشر | کيهان |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1379 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ترکیه - تاریخ - امپراتوری عثمانی، 1288 - 1918م. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 6 |
| کد کنگره | DR 440 /الف9ت2 |
ساختار
كتاب يك دوره شش جلدى است كه هر جلد، مشتمل بر فصول و بخش‌هاى متعددى است.
عناوين و موضوعات مجلدات كتاب، به ترتيب عبارت است از: 1- از تشكيل دولت عثمانى تا فتح استامبول، 2- از فتح استامبول تا مرگ سليمان قانونى، 3- از جلوس سلطان سليم دوم تا معاهده كارلوفچه، 4- عصر زوال تا اواسط قرن شانزدهم، 5- اوضاع امپراطورى از اواسط قرن شانزدهم تا اواخر قرن هفدهم، 6- معرفى شخصيت‌هاى علمى، مذهبى و سياسى و آثار آن‌ها از نيمه دوم قرن شانزدهم تا اواخر قرن هفدهم.
گزارش محتوا
درباره امپراطورى عثمانى كه در طول تاريخ روابط تنگاتنگ سياسى، اقتصادى، نظامى و حتى اجتماعى با آن داشته‌ايم و جرايانات حاكم بر آن حتى گاهى مستقيم در اوضاع ايران مؤثر بوده است، منبع قابل توجهى به زبان فارسى در دست نيست. آثار انگشت‌شمارى هم كه در اين زمينه به فارسى برگردانيده شده است، با آن‌كه همتى و كوششى شايان تقدير بوده ولى سخت ناقص و ناكافى است و تنها اثرى جامع، مستند و آكادميك قادر است كه چنين خلائى را پر كند و كتاب حاضر، اين ويژگى را دارا مى‌باشد.
شخصيت و صلاحيت علمى نويسنده، توأم با بهره‌گيرى او از منابع تاريخى معتبر و متعدد ترك و غير ترك، اثر او را در مقام اثرى قابل اعتماد تثبيت كرده است.
درباره يك دوران صد و پنجاه ساله از تاريخ دولت عثمانى، يعنى از بدو تأسيس اين دولت تا اواسط قرن پانزدهم، منابع بسيار ناقصى در دست است، ناگزير نويسنده از منابع بيزانس و لاتين (بويژه منابع ونيزى) از يك سو و وقايع نامه‌هاى زمان عثمانى با همه نواقصى كه دارند (بويژه منابع عربى) از سوى ديگر و نيز از اسناد و مداركى كه جديداً در نتيجه بررسى‌ها و تحقيقات عرضه شده است، بهره گرفته است.
وى در شرح همه وقايع و حوادث تاريخى، به طور اعم و در بيان واقع مهم، به طور اخص، نظرات خود را متكى به مستندات گونه‌گون ابراز مى‌دارد، به طورى كه تنها در جلد اول، بيش از 1400 زيرنويس متكى به سندآورده است.
نحوه روابط فيما بين با همسايگان خود، موضوعى است كه در هيچ يك از منابع تاريخى مربوط به عثمانى‌ها سابقه نداشته است. همچنين در بخش آخر، قسمتى را هم به مناسبات دولت عثمانى با دولت‌هاى معاصر خود اختصاص داده است.
نويسنده گهگاه برخى واژه‌هاى عاميانه در متن را بكار برده است كه شايد در وهله اول، مغاير با سبك يك اثر تحقيقى به نظر آيد، ولى اين خود از ويژگى سبك اوست. ديگر اين‌كه متأسفانه در ثبت اعلام، از آوانويسى استفاده نكرده است و اين امر در برگردان فارسى دشوارى‌هايى را به همراه آورده است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر يك از مجلدات، در ابتداى همان جلد آمده است. در لابلاى صفحات كتاب، شجره‌نامه قبايل مختلف ذكر شده كه فهرست آن در جلد اول، پس از فهرست مطالب آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب