الوصايا
الوصايا تأليف حارث بن اسد محاسبى (243-165ق) به زبان عربى است. موضوع كتاب بيان برخى مسائل اخلاقى و عبادى است.
| نام کتاب | الوصایا |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | النصائح - القصد والرجوع الی الله - بدء من أناب الی الله - فهم الصلاة - التوهم |
| پدیدآورندگان | عطا، عبدالقادر احمد (محقق و معلق)
حارث محاسبی، حارث بن اسد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 261/4 /ح2و6 |
| موضوع | وعظ |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1406 ق یا 1986 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10816AUTOMATIONCODE |
ساختار
كتاب با مقدمه ارزشمندى از محقق كتاب آغاز شده است. متن اثر مشتمل بر پنج كتاب است. كتاب اول با عنوان «النصايح» مشتمل بر 41 باب و كتاب دوم با نام «القصد و الرجوع»، 34 مسئله را دربر دارد. سه كتاب ديگر نيز حاوى بخش‌هايى است.
گزارش محتوا
محقق كتاب عبدالقادر احمد عطا در مقدمه‌اش بر كتاب زندگى مؤلف، شخصيت علمى، كلام علما و بزرگان اهل سنت درباره محاسبى و شروع كار علمى محاسبى از ابتدا تا انتها را بيان كرده است.
محقق سپس تأليفات محاسبى را در سه دسته تقسيم‌بندى مى‌نمايد:
«دسته اول مخلوطات موجود مؤلف كه مشتمل بر چهارده كتاب است؛ مانند: آداب النفوس، احكام توبه، رساله تصوف، تنبيه و آگاهى بر اعمال قلوب و جوارح.
دسته دوم مخطوطات مفقوده؛ در اين بخش شش كتاب را معرفى مى‌كند كه به اين شرح است، رساله در اخلاق، اخلاق حكيم، تفكر و اعتبار، كتاب دماء، كتاب غيبت و فهم سنن.
دسته سوم مطبوعات و كتاب‌هاى مؤلف كه به چاپ رسيده است، كه مشتمل بر نه كتاب است؛ مانند: رعايت حقوق الله، توهم، وصايا.
خلاصه مطالب متن كتاب به اين شرح است:
- در كتاب نصايح مشتمل بر يك مقدمه و چهل و يك باب مباحث اخلاقى گوناگونى را ذ كر مى‌كند و با آيات و روايات توضيح مى‌دهد. مطالبى مانند تقوا، تواضع، قناعت، وجوب نيت عمل، وجوب دعا به قلب و زبان، وجوب اسرار به اعمال نيك و آفات علم.
- در كتاب قصد و رجوع به سوى خدا، مشتمل بر سى و چهار مسأله مطالبى مانند: توبه، محاسبه نفس، زهد، عقل، صدق، اخلاص و بيان آن، طهارت قلب، صفت خوف و شرح صفت خائفين مورد مطالعه قرار گرفته است.
- در اين كتاب مطالبى گوناگونى پيرامون توبه و بازگشت به سوى خدا بيان شده است. مباحثى مانند: عزم بر تأديب فن، خدعه‌هاى نفس، دلايل صدق و توبه، عزت مقام تائبين، دلايل صدق شاكرين در اين بخش از كتاب مورد شرح و توضيح واقع شده است.
- در اين كتاب فهم نماز بررسى شده است. گرچه اين بخش داراى حجم اندكى است، ولى مؤلف مطالب بسيار مهمى در باب نماز را بيان مى‌كند. آداب ورود در نماز، به‌پاداشتن و فراغت از نماز در اين بخش به خوبى بيان شده است. مؤلف آيات و روايات و اقوال علماء را پيرامون موضوع بيان مى‌كند.
- توهم آخرين بخش از كتاب است كه مشتمل بر اين موضوعاتى همچون آلام و دردهاى موت، اهوال قيامت، شفاعت، عذاب كافرين و نعمت‌هاى بهشت است.
وضعيت كتاب
فهرست موضوعات و مطالب در آخر كتاب بيان شده است. آدرس آيات و روايات، توضيح برخى عبارات و معرفى اعلام در پاورقى كتاب آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.