المراجعات
المراجعات، مجموعه 112 نامه است كه بين سيد عبدالحسين شرف‌الدين، عالم شيعى و شيخ‌الاسلام سليم بشرى مالكى از علماى مصر، مفتى و رئيس سابق جامع الأزهر مبادله شده است. اين دو عالم در اين نامه‌ها حقايق بسيارى را مورد بحث و نظر قرار داده‌اند. بيان اين نامه‌ها ادبى، زيبا و محكم و مطالب مطرح‌شده در آنها غنى و كامل است. از نامه‌هاى شيخ سليم بشرى هم پيداست كه وى دانشمندى عميق و حق‌جو و منصف و پراطلاع است. وى در نوشته‌هايش حقايق مهمى را از مسائل اعتقادى شيعه و غير آن تصديق كرده است كه از جمله اهميت اساسى فقه شيعه و صحت عمل به آن است.
| نام کتاب | المراجعات |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | المجمع العالمی لاهل البیت علیهم‌السلام (مصحح)
شرف‌الدین، عبدالحسین (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 212/5 /ش4م4 1384 |
| موضوع | اهل سنت - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها
بشری، سلیم، ۱۸۳۲ - 1917م. - نامه‌ها شرف‌الدین، عبدالحسین، 1873 - 1958م. - نامه‌ها شیعه - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها کلام شیعه امامیه کلام شیعه امامیه - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها |
| ناشر | المجمع العالمي لاهل‌البيت(عليهم‌السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1426 ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1149AUTOMATIONCODE |
«المراجعات»، يكى از آثار مهم علمى و اصلاحى اسلامى است و گام بلند و مقدسى است در راه تفاهم و اتحاد اسلامى و تفهيم و توضيح حقايق مسلّم.
مؤلف درباره انگيزه تأليف اين اثر مى‌نويسد: «من از اين مصائب (اختلاف مذاهب اسلامى) دلتنگ و ناراحت بودم و براى چاره آن فكر مى‌كردم؛ تااينكه اواخر سال 1329ق، وارد سرزمين مصر شدم. آرزوى من اين بود كه در سرزمين نيل با كسى مواجه شوم كه هم‌رأى من باشد و بتوانيم در اين راه (وحدت كلمه) قدمی‌برداريم؛ بتوانيم درد اختلاف مسلمين را درمان بخشيم و آنان را متحد سازیم».
در اين سفر شرف‌الدين با راهنمايى دوستان روانه دانشگاه الازهر شد و در درس شيخ سليم بشرى، رياست دانشگاه حضور يافت. شيخ سليم كه مردى آزاده و جوانمرد بود، وقتى كه از اهداف بلند شرف‌الدين آگاهى يافت، با ايشان قرار گذاشتند كه بحث خود را در موضوع امامت از نظر شيعه با ارائه دلايل و شواهد صحيح و متواتر نزد فريقين به‌صورت نامه‌نگارى ادامه دهند.
اولين نامه در تاريخ 6 ذى‌القعده 1326ق، به رسم افتتاح و اجازه ورود به بحث بود كه از طرف شيخ سليم بشرى صادر شد. اين نامه‌نگارى تا شش ماه ادامه داشت. شيخ سليم در آخرين نامه‌اش اعتراف به حقانيت مذهب شيعه كرده، چنين مى‌گويد: «گواهى مى‌دهم كه شما (شيعيان) در فروع دين و اصول آن بر همان راه و طريقى هستيد كه ائمه آن رسول(ص) بوده‌اند».
اهميت كتاب
«المراجعات» از همان روزگار نشر و گسترش در جامعه اسلامى با اقبال شگفتى از سوى عالمان و محققان حقايق دينى روبه‌رو شد. اهميت اين كتاب وقتى روشن مى‌شود كه ما به زمان انتشار آن توجه كنيم و به وقتى كه در دسترس سنى و شيعه قرار گرفت تا آن را بخوانند.
مؤلف اين كتاب را در اوايل قرن چهاردهم، خلال دهه سوم و چهارم اين سده، منتشر ساخت.
در فترتى بحرانى و خطرناك كه ايادى استعمار با سرنوشت مسلمين بازى مى‌كردند و براى رسيدن به مقاصد پست خويش هيچ وسيله‌اى بهتر از تفرقه‌افكنى در ميان مسلمين و بهره‌گيرى از اختلافات مذهبى نداشتند.
المراجعات، تأثيرى عميق در بيدارگرى امت اسلامى و تصحيح راه و روش بسيارى از فاضلان و محققان و جستجوگران حقيقت داشته و افرادى مثل شيخ محمد مرعى انطاكى و هشام آل قطيط و ديگران را به حقانيت مذهب شيعه آگاه ساخته است.
انگيزه تأليف
انگيزه تأليف اين كتاب چنان‌كه خود علامه شرف‌الدين بيان مى‌كند، از بين بردن نزاع و ايجاد اتحاد در ميان امت اسلامى است تا به زندگانى خود به‌طور جدى نگاه كنند و به اصل آيينى كه بر ايشان واجب شده برگردند و همه زير پرچم حق گرد آيند.
ساختار و گزارش محتوا
كتاب شامل دو مقدمه، يك تصدير و دو مبحث مى‌باشد و در پايان كتاب نص فتواى شيخ الأزهر و فهرست قرار گرفته است.
يكى از ويژگى‌هاى اين اثر ارزشمند، نحوه نگرش آن و نيز شخصيت طرفين مباحثه‌كننده در آن است. اين كتاب از حدود 112 نامه تشكيل شده كه در يك سوى اين نامه‌ها سيد شرف‌الدين موسوى از مشاهير علماى شيعه و در طرف ديگر آن شيخ سليم بشرى رئيس جامع الأزهر مصر قرار دارد. آنچه زيبايى كتاب را دوچندان كرده است، رعايت ادب و احترام طرفين است؛ برخلاف ديگر مباحثات كه پر است از اهانت‌ها و هتك حرمت‌ها. اين كتاب بدون اينكه كوچك‌ترين شائبه‌اى از توهين در آن به مشام برسد، تأليف شده است.
مكتوب بودن مباحثات اين كتاب، ديگر ويژگى آن بشمار مى‌رود. در مباحثات رودررو معمولا فن بيان و نحوه تأثيرگذارى بر طرف مقابل مى‌تواند جهت بحث را عوض كند و حتى موضع حق را مغلوب نمايد؛ اما در كتابت، اين خواننده است كه تصميم مى‌گيرد كه چه كسى از موضع حق سخن مى‌گويد و در ضمن به‌خاطر اينكه همه چيز مكتوب است، نمى‌توان حتى جمله‌اى را بدون سند و مدرك وارد بحث كرد. فرق اصلى اين كتاب با ساير آثار مشابه اين است كه بر پايه وحدت بين مسلمين بيان شده و طرح مباحث صرفا در جهت روشن شدن مطالب در صدر اسلام است.
اين كتاب همچنين نشان از وسعت اطلاعات نويسنده آن، در بحث‌هاى متعدد علوم اسلامى دارد و گواه عمق دقت و اخلاص نويسنده است. رعايت فصاحت و بلاغت نيز از ويژگى‌هاى اصلى اين كتاب محسوب مى‌شود؛ به‌گونه‌اى كه انسان، علاقه‌مند مى‌شود كتاب را تنها به‌خاطر الفاظش، نه محتوايش، چند بار بخواند.
«المراجعات» بارها و بارها توسط ناشران مختلف به چاپ رسيده است.
ترجمه‌اى فارسى از اين اثر با عنوان «ترجمه المراجعات» توسط مصطفى زمانى تهيه گرديده است.
«المراجعات» توسط آقاى محمدجعفر امامى، باز هم به فارسى ترجمه شده و با عنوان «رهبرى امام على(ع) در قرآن و سنت» به چاپ رسيده است.
نسخه حاضر در برنامه با تحقيق و پژوهش آقاى شيخ حسين الرّاضى در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 732 صفحه براى بار دوم در سال 1426ق توسط انتشارات «مركز الطباعة و النشر للمجمع العالمي لأهل‌البيت(ع)» ايران، منتشر شده است.
منابع مقاله
1. مقدمه محقق.
2. متن كتاب.
3. سايت خبرگزارى قرآنى ايران، وابسته به جهاد دانشگاهى.