أبوحيان و تفسيره البحر المحيط
«ابوحيان و تفسيره بحر المحيط» تأليف بدربن ناصرالبدر عضو هيأت علمى دانشگاه امام محمد بن مسعود به زبان عربى، گزارشى از زندگانى ابو حيان محمد يوسف الاندلسى متولد 745 ه- وتفسير او بحر المحيط مى باشد . بدين جهت كه صاحب تفسير از بزرگان مفسران اهل سنت است مؤلف بر خود لازم مى‌بيند كه گزارشى از آن ارائه دهند تا مورد استفاده همگان قرار گيرد .
| نام کتاب | ابو حیان و تفسیره البحر المحیط |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | البحر المحیط فی التفسیر. شرح |
| پدیدآورندگان | ابن ناصر البدر، بدر (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 95/5 /الف2 ب3082 |
| موضوع | ابو حیان، محمد بن یوسف، 654 - 745ق. - نقد و تفسیر
ابو حیان، محمد بن یوسف، 654 - 745ق. البحر المحیط فی التفسیر - نقد و تفسیر تفاسیر ادبی تفاسیر اهل سنت - قرن 8ق. |
| ناشر | مکتبة الرشد ناشرون |
| مکان نشر | ریاض - عربستان |
| سال نشر | 1420 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | 10537 |
ساختار
مؤلف پس از بررسى گزيده‌هاى نحوى ابوحيان در تفسير بحرالمحيط در خلال بحث به ويژگيهاى خاص اين تفسير از جهت علمى، جامعيت، تنوع مباحث و حسن استفاده از مصادر ، رساله‌اى در مورد ابوحيان و تفسيرش مى‌نويسد كه شامل يك مقدمه، دو فصل، خاتمه و فهرست اعلام و فهرست موضوعات است و با بيانى ساده، رعايت اختصار، نظم منطقى و با دقت در استناد، نگاشته شده است.
گزارش محتوا
در فصل اوّل زندگانى ابوحيان، نسبت و محل تولد، صفات، سفرها، اساتيد، شاگردان، تأليف‌ها و وفاتش بررسى شده است.
در فصل دوم به زمان و مكان تأليف، روش تفسيرى، ارزش علمى، مصادر، جايگاه او در فرق و طائفه‌هاى معتزله، فلاسفه، صوفيه، شيعه باطنيه و ... واستفاده او از كتب سائر علماء و استفاده علماى بعدى از تفسير ايشان اشاره شده است.
مؤلف در روش تفسيرى ابو حيان چنين نگاشته‌اند :ابوحيان در ابتداى كتاب پس از بررسى مفردات ،آياتى را كه وى آنها تفسير مى‌كند از جهت لغوى و احكام ادبى به سبب نزول آيه و نسخ، مناسبت و ارتباط آن با آيات قبلى و قرائات آيه به همراه توجيه آن در علم عربى، اقوال علماء متقدم و متأخّر در فهم آيه مى پردازد . ايشان با رعايت اختصار اهتمام درعدم تكرار مباحث داشته ، بدين جهت در بسيارى از موارد، تحقيق موضوع را به جاى ديگرى حواله كرده و در ادامه به اقوال علماى چهارگانه و غير ايشان هم اشاره كرده است. جائيكه حكم، غريب و خلاف مشهور است ادلّه و مقتضاى دليل آمده است سپس فوائد بيانى و بديع آيات را به طور خلاصه بررسى و در آخر آيات مضمون آيات را به طور خلاصه آورده‌اند.
به نظر ابوحيان براى تفسير احتياج به هفت مسأله ضرورى است؛ آشنايى با علم لغت و احكام، ادبيان عرب و علم بيان و بديع و تعيين مبهم، تبيين مجمل، سبب نزول، نسخ و شناخت اجمال و تبيين، عموم و خصوص، اطلاق و تقييد، دلالت امر و نهى و كلام در آنچه بر خداوند ممكن است، واجب است و محال است.
وضعيت كتاب
در آخر كتاب فهرست اعلام و فهرست موضوعات، آمده، و در پاورقى به آدرس آيات، روايات، مطالب نقل شده و هم چنين توضيح برخى لغات، اصطلاحات، اماكن و شرح مختصر بعضى اعلام اشاره شده است.
پیوندها
مطالعه کتاب ابو حیان و تفسیره البحر المحیط در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور