ابن ابی‌یعلی
ابن ابى يَعلى، ابوالحسين محمد بن محمد بن حسين بن محمد بن خلف بن فرّاء (451-526ق1059/-1131م)، محدّث، اصولى، مورّخ، قاضى و فقيه حنبلى بغدادى است.
| نام | ابن ابی یعلی، محمد بن ابی یعلی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن ال‍ف‍راء، اب‍وال‍ح‍س‍ی‍ن محمد
ابن ال‍ف‍راء، م‍ح‍م‍دب‍ن ابی یعلی ابن ال‍ف‍راء، محمد بن محمد ابن ف‍راء، محمد بن محمد |
| نام پدر | |
| متولد | 1059 م |
| محل تولد | |
| رحلت | 526 ق یا 1131 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE494AUTHORCODE |
ابن عساكر و يافعى در بسيارى از موارد او را ابن الفرّاء ناميده‌اند. كلمه فَراء به معناى پوستيندوز است و ظاهراً چنانكه سمعانى اشاره كرده، نياكان وى پوستيندوز يا پوستين‌فروش بوده‌اند.
وى در بغداد متولد شد و مقدمات علوم را در زادگاه خويش فراگرفت. به نوشته صفدى در نوجوانى از پدر خويش ابويعلى محمد (د 458ق)، نياى مادريش جابر بن ياسين، ابوجعفر محمد بن مسلمه، عبدالصمد بن مأمون، خطيب بغدادى، ابوالحسين بن مهتدى، ابومظفر هنّاد نسفى و ديگران حديث شنيد. قرائت را در بعضى روايات آن نزد ابوبكر خياط فراگرفت و فقه را نزد شريف ابوجعفر آموخت و ابومحمد جوهرى به وى اجازه روايت داد. بسيارى نيز از وى حديث شنيده و از او روايت كرده‌اند كه از جمله آنان ابوالقاسم على بن حسن بن عساكر (د 571ق)، ابوطاهر احمد ابن محمد سِلَفى اصفهانى (د 576ق)، عبدالله بن احمد بن خشاب بغدادى (د 567ق) و جمعى ديگر را مى‌توان نام برد. ابن عساكر در تاريخ خود از او بسيار روايت كرده است. سمعانى مى‌گويد: ابن ابى يعلى در سال‌هاى آخر عمر خود به من اجازه روايت داد. ابوموسى مدنى و ابن كليب نيز با اجازه از وى روايت كرده‌اند.
او در علم فقه و مناظره چيره دست بود و در مذهب احمد بن حنبل فتوا مى‌داد. در مذهب خود سختگير و متعصب و با اشاعره سخت مخالف بود و بر ضد آنان مجادله مى‌كرده و آن‌ها را حقير مى‌شمرد. ذهبى او را متدين و ثقه دانسته است. او شاگردان بسيارى تربيت كرد و بسيارى نزد وى قرائت آموختند كه عبدالمغيث حربى از جمله آنان است.
ابن ابى يعلى كه به گفته برخى مال بسيارى در منزل خود داشت، در شب دهم محرم الحرام به دست عده‌اى از خادمان خود كه براى دستبرد به منزل وى، واقع در باب المراتب بغداد رفته بودند، كشته شد و جنازه او در كنار آرامگاه پدرش در مقبره باب حرب به خاک سپرده شد.
تأليفات
- طبقات الحنابلة؛
- المسائل التى حلف عليها الامام احمد بن حنبل الشيبانى و روى عنه ذلك؛
- کتاب الاعتقاد.
منابع مقاله
دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، جلد دوم، ص700