جوادی آملی، عبدالله
آیتالله عبدالله جوادی آملی، حکیم متأله، فقیه، مفسر بزرگ قرآن و یکی از مراجع تقلید شیعه
| نام | جوادی آملی، عبدالله |
|---|---|
| نام های دیگر | آیتالله جوادی آملی
جوادی، عبدالله جوادی طبری آملی، عبدالله |
| نام پدر | |
| متولد | 1312 هـ.ش |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | نزاهت قرآن از تحریف |
| کد مؤلف | AUTHORCODE21AUTHORCODE |
ولادت
زاده 1312 شمسی مطابق 1933 میلادی در(استان مازندران، شهر آمل)، در خانواده‌ای روحانی و مبلّغ احکام و معارف الهی چشم به جهان گشود،پدرش ابوالحسن جوادي آملي از علماي شهر آمل بود.
ایشان پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در زادگاه خود، و بر اثر علاقه خانوادگی به روحانیت و ایفای رسالت روحانی درباره دین و ترویج آن در سال 1325 شمسی مطابق 1946 میلادی به حوزه علمیه آن شهر وارد شد و از محضر پدر بزرگوارش، مرحوم حجت‌الاسلام میرزا ابوالحسن جوادی آملی و دیگر شخصیت‌های علمی و برجسته آن روزگار بهره برد و مقدمات علوم حوزوی و مقداری از سطوح متوسط (ادبیات عرب، منطق، اصول فقه، فقه، تفسیر قرآن و حدیث) را به مدت پنج سال آموخت؛ همچنین پایه‌های سلوک معنوی و اخلاقی و تهذیب و تهجد او در مدرسه امام حسن عسکری(علیه‌السلام) آن شهر محکم شد.
در سال 1329 شمسی مطابق 1950 میلادی به تهران هجرت کرد و به مدت پنج سال در مدرسه مروی آن شهر به ادامه تحصیل علوم دینی در محضر شخصیت‌های علمی بزرگ آن عصر، مانند شیخ محمدتقی آملی، علامه حاج شیخ ابوالحسن شعرانی، محی الدین الهی قمشه‌ای و محمدحسین فاضل تونی پرداخت و در کنار دروس فقه و اصول به فراگیری علوم عقلی و عرفانی نیز اهتمام ورزید و همزمان، تدریس علوم اسلامی را نیز آغاز کرد.
در سال 1334 شمسی مطابق 1955 میلادی به حوزه علمیه قم هجرت کرد و نهایی‌ترین دروس تخصصی حوزوی را در محضر استادانی چون آیتالله سیدمحمد حسین بروجردی، آیتالله سیدمحمد محقق داماد، آیتالله میرزا هاشم آملی، حضرت امام خمینی و علامه طباطبایی فرا گرفت.
او از همان دوران دانش اندوزی در تهران، در حالیکه نزد اساتید و اساطین فن دروس اسلامی را تلمّذ نمود، تدریس رشته‌های گوناگون معقول و منقول اسلامی را آغاز کرد و هم اکنون حدود 60 سال از عمر پربرکت تدریس او می‌گذرد. او ضمن تدریس سایر علوم اسلامی به تفسیر قرآن مجید اهتمام ویژه‌ای داشته و دارد، و تدریس تفسیر قرآن کریم را از سال 1355، مطابق 1976 میلادی آغاز کرده و همچنان ادامه دارد.
روش و سلوک علمی
مراد از سلوک علمی، اوصاف و ویژگی‌های روحی و فکری علامه جوادی آملی در محور تعلّم، پژوهش، تدریس، تعلیم و تألیف است. اثر هر مؤلف آیینهٴ اخلاق علمی اوست و آثار آیتالله جوادی به‌ویژه تفسیر تسنیم نیز مظهر مکارم و معالی اخلاق علمی مفسر بزرگوار آن است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- آزاد اندیشی علمی: آزاد اندیشی علمی آیتالله جوادی را در نقد و ارزیابی اندیشه‌های عقلی صاحبان مکاتب گوناگون فلسفی و عرفانی و نیز اندیشه‌های تفسیری استوانه‌های بزرگ دانش تفسیر مانند طبری، شیخ طوسی، صدرالمتألهین شیرازی، محی الدین عربی، محمد عبده، سید محمود آلوسی، قرطبی، زمخشری، فخر رازی، علامه بلاغی و علامه طباطبایی، می‌توان مشاهده کرد.
- جامع نگری علمی: جامعیت علمی و بهره مندی فراوان ایشان از علوم گوناگون اسلامی به ویژه علوم ادبی و بلاغی، منطق و فلسفه و کلام و عرفان، اصول و فقه و تفسیر و حدیث موجب شده تا در بررسی هر مسئله و مبحث از مسائل و مباحث علمی از یکسونگری پرهیز شده، با نگاهی جامع به نقد و ارزیابیو تحلیل علمی دربارهٴ آن بپردازد.
- سعهٴ صدر علمی: این ویژگی استاد، در برخورد با اندیشه‌ها، مکاتب و پرسش‌های دیگران موجب شده تا هم مجلس درس او پذیرای جمع فراوانی از دانش پژوهان گردد و هم آثار او و از جمله تفسیر تسنیم جایگاه مناسبی برای طرح اشکالات و شبهات مطرح شده دربارهٴ معارف و احکام قرآنی باشد. طرح آرای مخالفان برون دینی و درون دینی از جلوه‌های این خُلق ستوده است.
- خضوع علمی: خضوع علمی استاد، در ساحت معارف قرآنی و روایی، در جای جای آثار گوناگون و از جمله تسنیم آشکار است.
- روشمندی در استنباط علمی: از بزرگ‌ترین شاخصه‌های پژوهشی و آموزشی علامه جوادی «روشمندی» است که از جلوه‌های سلوک علمی ایشان به شمار می‌آید، چنان که در تسنیم بدون دخالت دادن ذوق و سلیقه خود یا دیگران و پرداختن به استحسانات عقلی و عرفی، بلکه با پایبندی به منهجی قویم و محکم و براساس اصول پایه‌ای شناخت قرآن به آن می‌پردازد و هیچ گاه از مرز اصولگرایی و ضابطه مندی گامی فراتر نمی‌نهد.
- مخاطبْ محوری در تعلیم: مراد از این ویژگی، توجه به نیازهای علمی و همچنین سطح فهم و اندیشه مخاطب و میدان دادن به پرسش‌ها و نقدهای اوست. این خصیصه یکی از علل حجیم شدن برخی آثار مانند رحیق مختوم و تسنیم است، چنان که المیزان در آغاز در دو جلد تدوین شد و پس از حضور شاگردانی فهیم و سختکوش چون شهید آیتالله مطهری و آیتالله جوادی در محضر علمی علامه طباطبایی به بیست جلد گسترش یافت.
- قدرشناسی از استادان و پیشگامان: آیتالله جوادی در جای جای آثار خود از پیشگامان دانش‌های گوناگون اسلامی از جمله تفسیر و علوم قرآن و میراث گرانقدر آنان قدردانی کرده است. از جمله، استاد خود علامه طباطبایی(قدس‌سرّه) را بارها به عظمت ستوده است.
- رعایت ادب و انصاف در نقد: آیتالله جوادی در آثار گوناگون علمی خود هم به طرح و نقد آرای دانشمندان پیشین پرداخته و هم دیدگاه‌های معاصران را در میزان نقد و ارزیابیسنجیده است؛ امّا همواره عفت قلم و نزاهت نوشتار را از هر گونه نقد تند و طعن زننده و گزنده و پرخاش ویرانگر رعایت کرده و نقدهایش همراه با ادب، انصاف و لطافت در تعبیر است.
برخورداری از اخلاق متعالی و کریمانه علمی که به نمونه‌هایی از آن‌ها اشاره شد، معظم له را در جایگاه یکی از استادان کم نظیر جهان اسلام قرار داده است. توجه به برخی داوری‌ها در این زمینه سودمند است:
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان کنفرانس اسلامی (آیسیسکو) و همچنین سازمان فرهنگ و ارتباطات جمهوری اسلامی در پیام خود به مناسبت برگزیده شدن تفسیر تسنیم به عنوان «تحقیق برتر در عرصه مطالعات اسلامی و قرآنی» در سال 1385 شمسی خطاب به مفسّر، به عنوان «حکیم متألّه، فقیه و مفسر برجسته و گرانقدر» چنین آورده‌اند:
... اثر برجسته جناب عالی در تفسیر قرآن کریم «تسنیم» به عنوان تحقیق برتر در عرصه مطالعات اسلامی و قرآنی انتخاب گردیده است و به پاس سال‌ها بهره‌مندی متفکرین جهان اسلام از اندیشه‌های بلند و بینش و دانش وسیع حضرت عالی به ویژه در زمینهٴ تفسیر قرآن کریم که بخشی از آن در تفسیر شایستهٴ فوق تجلی یافته است....
در پیام مدیر دفتر منطقه‌ای آیسیسکو در تهران (مدیر المکتب الإقلیمی للإیسیسکو بطهران) نیز چنین آمده است:
جناب آیت‌اللهعلامه عبدالله جوادی آملی!
افتخار دارم که تهنیت و تبریک خود را به مناسبت انتخاب شما به عنوان یکی از سه مؤلّف برجسته در جهان اسلام در عرصهٴ پژوهش‌های اسلامی در سال 2006 از سوی آیسسکو و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تقدیم کنم.
این انتخاب برای ارج نهادن و قدردانی از کتاب ارزشمند شما، تفسیر تسنیم است.
بر فرزانگان و فضیلت مندان پوشیده نیست که جناب‌عالی از برجسته‌ترین اساتید کم نظیر در جهان اسلام به شمار می‌آیید و بحمدالله با نبوغ و خلاقیت فاخر و نمونه و با نهایت دقت و درایت توانستید ظرایف دانش‌های فلسفه، عرفان و کلام را فراگیرید و همه آن‌ها را در خدمت کتاب نور [قرآن] به کار گیرید. چنین توفیقی گوارایتان باد.
منهج تفسیری تسنیم
از دیدگاه مفسر تسنیم، منابع تفسیر قرآن عبارتند از «قرآن، سنت و عقل» و چون «منهج و روش تفسیری» هر مفسر، پیوند تنگاتنگی با «منابع تفسیر قرآن» دارد، به اجمال می‌توان منهج تفسیری تسنیم را «منهج اجتهادی جامع» و دربردارندهٴ «تفسیر قرآن به قرآن»، «تفسیر قرآن به سنت» و «تفسیر قرآن به عقل» نامید. در میان این سه شیوه، کارآمدترین آن‌ها، «تفسیر قرآن به قرآن» است، زیرا مهم‌ترین منبع تفسیر قرآن، خود قرآن است که مبین، شاهد و مفسّر خویش است و در دستیابی به معارف قرآن اثری عمیق دارد.
تأکید بیشتر بر «تفسیر قرآن به قرآن» هرگز به معنای نفی تفسیر قرآن به سنت یا طرد تفسیر قرآن به عقل و حتی به معنای عدم بهره گیری از علوم انسانی و دانش تجربی در تفسیر قرآن نیست.
به باور مفسر تسنیم، تفسیر قرآن به قرآن، شیوه تفسیری پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(علیهم‌السلام) است که از هر خطای نظری معصوم و از هر لغزش عملی مصون بوده و در نتیجه پیروی از آنان لازم، حیات آفرین و نجاتبخش است.
عترت پژوهی
بدون شک گنجینه عظیم عترت و ذخیره بزرگ اهل بیت علیهم‌السلام از برترین عطیه و عالیترین نایله الهی به جهان بشیریت است؛ زیرا تنها راهی که معرفت صحیح و شناخت اصیل را به همراه گرایش حقیقی و میل واقعی به انسان ارائه می‌کند شریعت بی مانند و طریقت بی نظیر اهل بیت علیهم‌السلام همراه با حقیقت بی بدیل قرآن کریم بوده و هست.
حضرت آیتالله جوادی آملی از عترت پژوهان برجسته و ژرف اندیش دوران معاصر است که آثار بنانی و بیانی فراوانی را در زمینه معرفی و تفسیر ژرفایی شخصیت الهی و والای حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) و عترت پاک آن حضرت و همچنین تبیین و تشریح معارف گرانسنگ آن ذوات قدسی که خلفای راستین خداوند سبحان و همتایان قرآن کریم اند، به شیفتگان و موالیان ولایت حیاتبخش آنان ارائه کرده است. این آثار در قالب 18 عنوان کتاب و 44 جلد می‌باشد. و کتاب «ادب فنای مقربان» شرح زیارت جامعه کبیره که دائرةالمعارف جامع در موضوع عترت شناسی است و تا کنون 7 جلد آن منتشر شده و به 15 جلد می‌رسد.
ویژگی‌های روش فقهی و اصولی استاد
- ساختار منطقی: استاد ضمن تقریر درس خارج فقه آیتالله محقق داماد که بیش از 14 سال به طول انجامید و کتابهای فراوانی از جمله حج، صلاة و خمس به چاپ رسید. درس خارج استاد، آیتالله جوادی آملی از دروس منظم خارج فقه حوزه علمیه قم است که از ساختاری منطقی و روشمند برخوردار است. مراحل گوناگون در فرآیند بررسی یک مسئله فقهی در درس ایشان بدین شرح‌اند: أ. طرح مسئله و پرسش بحث؛ ب. تحریر محل بحث و تبیین نقطه ابهام؛ ج. نقل دیدگاه‌های متخصصان فنّ و بررسی نظریات سه عصر فقی الف) زمان شیخ طوسی و مفید. ب) دوره مرحوم محقق و علامه حلّی. ج) دوره معاصر و فقهاءمتاخّر؛ د. نقد و بررسی استدلال‌های متخصصان؛ هـ. اثبات استدلالی دیدگاه مختار؛ و. جمع‌بندی نهایی و نتیجه‌گیری.
- رعایت جایگاه ثقلین: در سخنان حضرت رسول اکرم(ص) قرآن کریم به عنوان ثقل اکبر و عترت به عنوان ثقل اصغر معرفی شده‌اند و در همه شاخه‌های علوم اسلامی از جمله فقه باید این جایگاه رعایت شود و استاد، آیتالله جوادی چه در تفسیر قرآن کریم و چه در تفکر فقهی همواره بر آن تأکید داشته و بدان مقید بوده‌اند که ابتدا از آیات قرآن کریم بهره گرفته خط اصلی یک حکم یا گزاره معرفتی را ترسیم می‌کنند و در طول بهره‌گیری از قرآن از سنت ثقل اصغر بهره می‌گیرند.
- نگاه حکومتی به فقه: حکومت دینی و ولایت فقیه پشتوانه اجرایی همه احکام دین است و از همین‌رو در اجرای احکام دین به ویژه احکام اجتماعی آن باید حاکمیت فقیه عادل بر امت را لحاظ کرد، چنان‌که در مسائلی مانند ثابت شدن اول ماه، صلح و جنگ و تصرفات قاضی نقش ولی فقیه روشن است و تفکر فقهی معظم له از این ویژگی برخوردار است.
- تطبیق قواعد و احکام فقهی بر مسائل جهان و جامعه معاصر: نمونه‌هایی مانند بحث از روا و صحیح بودن انعقاد عقدهایی مانند اجاره به صورت اینترنتی یا حرمت اجاره سایت‌های اینترنتی برای ترویج فساد و گسترش فحشاء در جامعه را می‌توان در شیوه فقهی استاد مثال زد.
روش حکیمانه و سلوک علمی ایشان در تبیین و تعلیم حکمت خصوصاً حکمت متعالیه
چنان‌که گذشت، آیتالله جوادی آملی همزمان با هجرت از آمل به تهران برای ادامه تحصیل علوم دینی، در کنار دروس فقه و اصول به فراگیری علوم عقلی (کلام، فلسفه و عرفان) پرداخت و این علوم را از محضر استادانی همچون علامه ذوفنون، حاج شیخ ابوالحسن شعرانی و آیت الله حاج میرزا مهدی محی‌الدین الهی قمشه‌ای و آیت الله میرزا حسین فاضل تونی و آیتالله شیخ محمدتقی آملی فرا گرفت؛ همچنین پس از مهاجرت به حوزه علمیه قم دروس تخصصی فلسفه و کلام و عرفان را از محضر استادانی همچون علامه طباطبایی آموخت.
آیتالله جوادی تدریس علوم عقلی را از دوران دانش‌اندوزی در حوزه علمیه تهران آغاز کرد و هم‌اکنون حدود شصت سال از عمر پربرکت تدریس او می‌گذرد.محصول تدریس آیت الله جوادی در علوم عقلی در شاخه‌های گوناگون فلسفه، کلام، عرفان و فلسفه‌های مضاف، آثاری است که در مبحث آثار علمی به بخشی از آن‌ها اشاره شد.
در این مجال به بررسی درس حکمت متعالیه و محصول این درس می‌پردازیم:
آیت الله جوادی سه دوره کتاب اسفار صدرالمتألّهین شیرازی به نام الحکمة المتعالیه فی الاسفار الربعه را در حوزه علمیه قم تدریس کرد و طی آن صدها دانش‌پژوه علوم عقلی از درس پربار وی بهره بردند.سومین دوره تدریس اسفار، تدریسی ویژه و در بستر تمامی آثار ملاصدرا بود و بلکه فراتر از آن به آثار مهمی که در زمینه هستی‌شناسی نگاشته شده مورد توجه ایشان بوده و آرای مهم درباره هستی‌شناسی بررسی و نقد و تحلیل شده است.
محصول سومین دوره تدریس اسفار توسط علامه جوادی آملی، کتاب گرانسنگ رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه است که به کوشش محققان و شاگردان مکتب فلسفی استاد در 35 جلد آماده نشر شده و تاکنون ده جلد آن منتشر شده است.
رحیق مختوم یک دوره شرح عمیق و گسترده حکمت متعالیه صدرایی است که به حکمت‌پژوهان عرضه می‌شود و به جرئت می‌توان آن را عمیق‌ترین و مبسوط‌ترین اثر فلسفی درباره اسفار دانست.
از بزرگ‌ترین ویژگی‌های رحیق مختوم ارائه هماهنگی برهان، عرفان و قرآن است.
نام این اثر، برگرفته از آیهٴ 25 سورهٴ مبارکه «مطفّفین» است: ﴿یسْقون من رحیقٍ مختومٍ﴾. رحیق مختوم نوشیدنی ناب و خالص ابرار بهشتی است که با قطراتی از چشمه‌سار تسنیم (ویژه مقربان الهی) ممزوج شده: ﴿و مزاجه من تسنیم ٭ عیناً یشرب بها المقرّبون﴾ و بر اثر این مزاج، ارزشی افزون‌تر یافته است. بر این نوشیدنی مُهر مشکین صیانت از آلودگی و باطل نهاده شده و از این‌رو از گزند هرگونه آلودگی منزه است.
پس تسنیم چشمه اعلایی است که شراب طهور ویژه مقرّبان الهی از آن می‌جوشد و رحیق مختوم چشمه‌ساری که شراب ابرار از آن می‌تراود و ارزش رحیق مختوم با آمیزه‌ای از چشمه تسنیم فزون‌تر می‌شود و از آنجا که اعتبار همه دانش‌ها و از جمله حکمت، رهاورد هماهنگی با قرآن کریم است، آیت الله جوادی با الهام‌گیری از این معرفت قرآنی، اثر فلسفی خود شرح حکمت متعالیه را رحیق مختوم و اثر گرانسنگ قرآنی خود را تسنیم نام نهاده است.تدریس آثار قدیم عرفانی همچون تمهید القواعد و فصوص ابن عربی و هماهنگی آن با برهان و از سوی دیگر با قرآن از جمله آثار گرانسنگ و به یاد ماندنی است که می‌توان به عنوان عرفان اصیل اسلامی با کار کرد علمی و آکادمیک از آن یاد کرد.
برخی از موارد سیرهٴ فلسفی صدرالمتألّهین که در آثار حضرت آیتالله جوادی آملی آمده عبارتند از:
- تحریر صحیح اصل مسئله و تبیین درست مطالب گذشتگان.
- آشنایی با مبانی حکمای یونان و حکمای اسلام و حفظ آن‌ها از دستبرد تحریف و برداشت سوء کج‌اندیشان.
- استنباط فروع فراوان از همه مبانی پیشینیان که آن فروع بر اساس اصول پذیرفته شده مورد توجه آن‌ها قرار نگرفته بود.
- تأسیس اصول و مبانی جدید که هر یک زمینهٴ استنباط فروع عمیق فراوان دیگرند.
- داوری منصفانه بین آرای گذشتگان و تشخیص غثّ و سمین و تحقیق آنچه صواب است و ابطال آنچه ناصواب است.
- عدم اکتفا به برهانِ صرف، بلکه توجه به تحصیل عرفان و شهود، و بسنده نکردن به جمع بین برهان و عرفان بدون عرضه بر قرآن و وحی را محور تفکر و مدار شهود دانستن و بسیاری از مبادی برهان و مجالی عرفان را با راهنمایی آن فراهم کردن و تطبیق بین حکمت و شریعت، و شریعت را منزّه‌تر از آن دانستن که با فلسفه الهی نسازد، و فلسفه را کوچک‌تر از آن دانستن با شریعت موافقت نکند.
- بینش عقلی و گرایش برهانی داشتن و تسلیم شهرت نشدن و از ناحیهٴ مدح و قدح جمهور تغییر اندیشه ندادن، و با آرای جمهور حکما در صورت غفلت آنان همانند اوهام تودهٴ مردم در صورت انحراف آن‌ها مخالفت کردن، زیرا جمهور، مقیم و ساکن‌اند و حکیم، مهاجر است و قهراً مهاجر با مقیم موافق نخواهد بود و این معنا را می‌توان از نامگذاری کتاب به اسفار پی برد.
- صحت و سقم سخن غیرمعصوم(علیه‌السلام) را بدون انتساب به گوینده بررسی کردن، و مذهب خاص قائل را مایهٴ صلابت یا وهن کلام وی ندانستن، بلکه استواری یا سستی گوینده را با سخن او سنجیدن، زیرا آنچه با بنان یا لسان نوشته یا گفته می‌شود ترجمان عقل راقم یا قائل است: «تکلموا تُعرفوا، فإن المرء مخبؤٌ تحت لسانه».
فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
آیتالله جوادی آملی که حدود 13 سال محضر امام خمینی را درک کرده و از اندیشه‌ها و خُلق و خوی او الهام گرفته بود پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، از زمینه سازان انقلاب بود و با ترویج افکار مترقی امام خمینی، جامعه را به سوی تقلید از امام بلکه تأسی فراگیر و همه جانبه، به ایشان سوق می‌داد و از همین رو چند بار در دوران ستمشاهی از تبلیغ و سخنرانی ممنوع و بازداشت شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در سال 1358 شمسی مطابق 1979 میلادی با حکمی از سوی امام خمینی در مسند قضاوت قرار گرفت و همچنین به عضویت شورای عالی قضایی درآمد و در آن نهادِ حکومتی تهیه پیش نویس لوایح قضایی را بر عهده گرفت.
ایشان در انتخابات مجلس خبرگان رهبری (دور اول و دوم) نیز از سوی مردم استان مازندران به نمایندگی آن مجلس برگزیده شدند.
آیتالله جوادی آملی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سفرهای تبلیغی برون مرزی متعددی به کشورهای امریکا، ایتالیا، فرانسه، انگلستان، آلمان، سوئیس، اتریش، اتحاد جماهیر شوروی سابق و سوریه و لبنان داشته که مهم‌ترین آن‌ها سفر به مسکو در سال 1367 شمسی مطابق 1988 میلادی برای ارائه و تبیین پیام امام خمینی به میخائیل گورباچف، رهبر اتحاد شوروی سوسیالیستی سابق و همچنین سفر او به نیویورک در سال 1379 شمسی مطابق 2000 میلادی برای ارائه پیام رهبر جمهوری اسلامی ایران، آیتالله خامنه‌ای به نشست هزارهٴ ادیان بود.
اکنون آیتالله جوادی آملی ضمن ادامه تدریس تفسیر قرآن کریم و خارج فقه به عنوان یک مرجع دینی و علمی در تولید اندیشه‌های متعالی در عرصه‌های مختلف علوم عقلی و نقلی نقش آفرینی کرده و ضمن پاسخگویی به مراجعات علمی و عملی جامعه اسلامی با رصد کردن حرکت های علمی و فرهنگی جهانی رسالت خود را در جامعه جهانی با رهنمودها، نظریات، اندیشه‌ها و هدایتهای عالمانه و حکیمانه و تولید آثار علمی ایفا می‌نماید.
تألیفات
- تفسیر موضوعى قرآن مجید
- کتاب الخمس
- شریعت در آیینه معرفت
- تحریر تمهید القواعد
- کتاب الصلاة
- عرفان حج
- کرامت در قرآن
- اخلاق کارگزاران در حکومت اسلامى
- پیرامون وحى و رهبرى
- اسرار عبادات
- ولایت فقیه
- رحیق مختوم
- سیره پیامبران در قرآن
منابع مقاله
وابسته‌ها
عصاره خلقت درباره امام زمان(علیه‌السلام)
امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) موجود موعود
رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه (صدر الدین شیرازی)
نسیم اندیشه پرسش و پاسخ‌ها از آیتالله جوادی آملی
علی بن موسی الرضا علیه‌السلام والفلسفه الالهیه
حکمت نظری و عملی در نهج‌البلاغه
شمس الوحی تبریزی: سیره علمی علامه طباطبائی(قدس‌سره)
جرعه‌ای از بیکران زمزم (پژوهشی پیرامون اسرار حج)
ادب فناي مقربان: شرح زيارت جامعه کبيره
سروش هدايت: مجموعه پيامهاي حضرت آیتالله جوادي آملي
الاستفتاءات (یتلوها منتخب مناسک الحج)
نسبت دین و دنیا: بررسی و نقد نظریه سکولاریسم
گنجور عشق: مدايح و مراثي اهل بيت عليهم‌السلام
قرآن حکیم از منظر امام رضا علیه‌السلام)
المرأة فی مرآة الجلال و الجمال
ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت
فلسفه الهی از منظر امام رضا علیه‌السلام
دنیا شناسی و دنیا گرایی در نهج‌البلاغه
علی علیه‌السلام مظهر اسمای حسنای الاهی
حیات عارفانه امام علی علیه‌السلام
شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی
علی بن الموسی الرضا و القرآن الحکیم
نماد و اسطوره در عرصه توحید و شرک
استفتائات: (به همراه گزيده مناسک حج)
اسوه پاکان (زندگينامه حضرت آیتالله العظمي سيد محمدحسن مرتضوي لنگرودي قدس‌سره)
شميم ولايت در آثار آیتالله جوادي آملي
توصیه‌ها، پرسش‌ها و پاسخ‌ها در محضر حضرت آیتالله جوادی آملی
توصیه‌ها، پرسش‌ها و پاسخ‌ها در محضر حضرت آیتالله جوادی آملی (مدظله العالی)
حکمت عملي و نظري در نهج‌البلاغه
[[صحيفه انقلاب: وصيت‌‌نامه سياسي الهي رهبر کبير انقلاب اسلامی و بنيانگذار جمهوري اسلامی ايران حضرت آیتالله العظمي امام خمینی با مقدمه آیتالله جوادی آملی]]
تحرير تمهيد القواعد صائن‌الدين علي بن محمد الترکه
شهود و شناخت: ترجمه و شرح صحيفه سجاديه
بنیان مرصوص: امام خمینی(قدس‌سره) در بیان و بنان حضرت آیتالله جوادی آملی
تفسير موضوعي قرآن کريم ویرایش قدیم
توصیه‌ها، پرسش‌ها و پاسخ‌ها در محضر حضرت آیتالله جوادی آملی
تبیین براهین اثبات خدا (تعالی شانه)