تاریخ عقاید و مذاهب شیعه
تاریخ عقاید و مذاهب شیعه، ترجمه «المقالات و الفرق» سعد بن عبداللّه اشعرى قمى (متوفاى 299/300/301ق) است که با تصحیح محمدجواد مشکور و مقدمه و ترجمه یوسف فضایی منتشر شده است.
| نام کتاب | تاریخ عقاید و مذاهب شیعه |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | المقالات و الفرق
المقالات و الفرق. فارسي |
| پدیدآورندگان | اشعري، سعد بن عبد الله (نويسنده)
مشکور، محمدجواد (مصحح) فضايي، يوسف (مترجم) |
| زبان | فارسي |
| کد کنگره | BP 239 /الف5 م7041 |
| موضوع | اسلام - فرقهها
شيعه- فرقهها |
| ناشر | موسسه انتشارات عطائي |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | مجلد1: 1371ش , |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE14782AUTOMATIONCODE |
مترجم اثر، در مقدمهاش بر کتاب پس از تأکید بر این موضوع که فرقه شیعه امامیه و مذهب تشیع دوازدهامامی، همان اسلام اصلی و حقیقی و خط اصیل دیانتی است که پیامبر اسلام(ص) در زمان حیات خود با اتکا به محتوای قرآن مجید بنیان نهاده است، نظریات مختلف در رابطه با زمان تشکیل شیعه را مورد بررسی قرار داده و چنین نتیجه میگیرد: شیعه، عنوان سیاسى - مذهبى گروه طرفداران خلافت حضرت على و اولاد او از نسل حضرت فاطمه زهرا بودند، که به احتمال قریب به یقین، چنانکه محمد بن اسحاق، صاحب کتاب المغازي، به نقل ابن ندیم گفته است: پس از قتل عثمان، بهخصوص در زمان اختلاف حضرت على با معاویه، به گروهى از مسلمانان، که به یارى و پیروى از على(ع) ثابت ماندند، اطلاق شد. اگرچه در آن زمانها، عنوانهاى «علویان» و «حزب آل محمد» نیز به طرفداران على گفته مىشد؛ ولى در نیمهى اول قرن دوم، یعنى اواخر دوره خلافت اموى و اوائل حکومت عباسى، اصطلاح «شیعه» به پیروان امامت على و اولاد او، بهطور رسمى گفته شد و آن عنوان در عالم اسلام، به نام آنها اختصاص یافت[۱].
این کتاب، از قدیمیترین و جامعترین کتابهایى است که درباره فرقهها و عقاید شیعه نوشته شده است. چنانکه دکتر مشکور در مقدمه خود بر این کتاب گفته است: این کتاب، از نظر شیعه امامیه، یکى از کتب معتبر و از مراجع موثق شمرده مىشود؛ زیرا اولاً: مؤلف آن (سعد بن عبداللّه)، یکى از محترمین و فقهاى موثق شیعه بوده و ثانیاً: این کتاب، قدیمیترین کتابى است که در آن، همه فرقههاى شیعه و مقالات و عقاید آنها تا قرن چهارم، بهوسیله یکى از مراجع شیعه، نوشته شده است. این سعد بن عبدالله، محضر امام یازدهم شیعه را درک کرده و از اصحاب او و از اشخاص مورد اعتماد او بوده است[۲].
مترجم همچنین مباحث کتاب را اینگونه معرفی کرده است: «در این کتاب خواهیم دید که در قرون اولیه اسلامى چه اختلافاتى میان فرقههاى شیعه در مذهب تشیع و چه عقاید و تصوراتى دربارهى امامان و پیشوایان دینى اظهار شده و چه مبارزات و جنگ و خونریزیهایى میان مسلمانان و فرقههاى شیعه بر سر پیشوایى دینى و عقاید و فرقهبندیها واقع مىشده است و نیز خواهیم دید که: مؤلف آن «سعد بن عبداللّه» که از محدثان بزرگ شیعه بوده، با چه بىطرفى و دور از تعصب، عقاید و مقالات فرقههاى مختلف شیعه را که بعضى از آنها با عقاید مذهبى او مخالف بوده است، بدون کم و کاست نقل مىکند و حتى شرح مىدهد. بااینحال، او از اصول عقاید شیعه دوازدهامامى، بهجز مطالب مختصرى درباره امام دوازدهم، مطلبى ننوشته است و نیز سخنى از تحولات دوره غیبت صغرى، که خود در آن دوره زندگى مىکرده و از کارهاى نایبان خاصه امام غایب، بیان نکرده است»[۳].
وی در معرفی این ترجمه مینویسد: «متن این کتاب را، که به زبان عربى است، دکتر مشکور، تصحیح کرده و در پایان کتاب تعلیقات محققانهاى نیز به زبان عربى بر آن افزوده است، که اینجانب، هم متن کتاب و هم تعلیقات ایشان را به فارسى ترجمه کردم و اکنون مجموع مقدمات و متن و تعلیقات در اختیار علاقهمندان فارسىزبان قرار مىگیرد. در ترجمهى متن و حواشى، سعى قطعى مبذول شده است که: امانت در مطالب کتاب کاملاً رعایت گردد و عین مطالب کتاب به فارسى برگردانیده شود؛ ازاینرو، در هرجا براى درک مطلب نیازى به توضیح بیشتر احساس شد، اگر مطلب توضیحى یک جمله بود، در همان متن در داخل علامت دو قلاب[]، که غالباً با قید «مترجم» همراه است، اضافه کردهام و اگر بیشتر از یک جمله بود، در پاورقىهاى صفحات، نیز با قید «مترجم» بیان نمودهام؛ تا حتىالمقدور، براى خواننده در درک مطالب، اجمال و ابهامى وجود نداشته باشد و او را در فهم مطالب یارى نماید»[۴].
فهرست اسامی اشخاص، اماکن و شهرها، فرقهها و مذاهب، مفاهیم و اصطلاحات و احادیث و اخبار همانند متن اصلی در انتهای کتاب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.