فتحنامه سند معروف به چچنامه
| نام کتاب | فتحنامه سند معروف به چچ نامه |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | چچ نامه
فتحنامه سند معروف به چچ نامه |
| پدیدآورندگان | داود پوته، عمر بن محمد (محقق)
کوفی، علی بن حامد (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | DS 392 /س9ک9 |
| موضوع | سند (ایالت) - تاریخ
فتوحات اسلامی - سند نثر فارسی - قرن 7ق. |
| ناشر | اساطير |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 613 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | 2251 |
معرفى اجمالى:
«فتحنامه سند» يا «چچنامه» تاليف على بن حامد كوفى (متوفى 613ق) به زبان فارسى است. اين اثر يكى از متون كهن تاريخى منطقه‌ى «سند» است كه در خصوص فتح سند به دست مسلمانان و اندكى از تاريخ ماقبل آن در زمره‌ى منابع دست اول به شمار مى‌رود. اين كتاب در اوايل قرن هفتم هجرى قمرى بر اساس متن كهن‌ترى -«منهاج الدين و الملك»- كه به زبان عربى بوده، به فارسى تاليف شده است.
ساختار:
كتاب فاقد تبويب و فصل‌بندى و مشتمل بر مباحث و عناوين متعددى است. به جز مطالب نخستين كتاب كه در آن به تاريخ سلسله بدهگان (رايان) و برهمنان (آخرين خاندان‌هاى حاكم سند قبل از فتوحات مسلمانان) اشاره شده، بقيه‌ى مباحث كتاب، شرح جنگ‌ها و لشكركشى‌هاى مسلمانان به سرزمين سند و نخستين حكمرانان مسلمان در آن نواحى است.
گزارش محتوا:
چچنامه اولين كتابى است كه از تاريخ سند قبل از فتح عرب صحبت مى‌كند و ديگر كتب تاريخى در زبان فارسى مانند: تاريخ فرشته، طبقات اكبرى تأليف نظام الدين بخشى و مانند آن تابع و پيرو اويند. اين كتاب همچنين در ذكر وقايع تاريخى از ساير كتب معتبرتر است و طرف حقيقت و صحّت را فرو نمى‌گذارد. تقريباً تمام وقايع فتح سند بر وفق بلاذرى و يعقوبى است چرا كه اكثر راويان چچنامه همانها هستند كه بلاذرى بدانها اعتماد كرده است.
به استثناى فصل اولى كه به تاريخ سلسله بدهگان (رايان) و برهمنان اختصاص دارد بقيه كتاب به شرح جنگهاى عرب پرداخته است. در عين حال چچنامه آئينه‌ايست كه در آن تصوير حالات سياسى و دينى و اجتماعى آن روزگار منعكس مى‌شود، هر چند كه مبهم و تيره باشد.
از جمله مباحث كتاب مى‌توان به مباحث زير اشاره كرد: در آن عصر بدهگان و برهمنان در كمال آرامش و وفاق با هم مى‌زيستند، زنان طبقه بالاى جامعه‌از پشت پرده و حجاب با مردم اجنبى سخن مى‌گفتند و وقتى كه شوهران ايشان در حال جان سپردن بودند خود را زنده در آتش مى‌انداختند. مردم موهوم‌پرست بودند و به گفته منجمان اعتماد مى‌ورزيدند حتى به‌واسطه اين موهوم‌پرستى و ايمان باطل، مملكت خود را از دست دادند. اغلب ايشان اهل صناعت و زراعت بودند.
عبارات كتاب بسيار ساده و سليس و بى‌تكلف است و مصنف هيچ وقت معانى را فداى الفاظ نمى‌كند.
وضعيت كتاب:
نسخه حاضر با تصحيحات آقاى داود پوته بر اساس نسخه اليت تهيه شده است.
تصحيح كتاب عمدتاً شامل نشان دادن اختلاف نسخه‌ها و نتايج مقابله‌ى نسخه‌هاست.
در پايان كتاب ملخص كتاب، توضيحات، تعليقات، استدراكات، فهارس اسماء رجال، اماكن، قبائل، نهرها و غير آن ذكر شده است.
منبع مقاله:
مقدمه مصحح و متن كتاب
پیوندها