رحلة بنيامين التطيلي
| نام کتاب | رحلة بنيامين التطيلي |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | شیخ، عبدالرحمن عبد الله (محقق)
تطیلی، بنیامین بن یونه (نويسنده) حداد، عزرا (تعريب) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | DS 35/57 /ت6ر3 |
| موضوع | سفر نامهها
کشورهای اسلامی - سیر و سیاحت یهودیان - کشورهای اسلامی - قرن 6ق. |
| ناشر | المجمع الثقافي |
| مکان نشر | ابوظبی - امارات |
| سال نشر | 2002 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2241AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى:
«رحله بنيامين التّطيلى» اثر بنيامين بن يونه تطيلى اندلسى، شرح سفر وى به كشورهاى اسلامى در بين سال‌هاى 561-569ق است كه در سال 569ق به عبرى نوشته و توسط عَزرا حدّاد به عربى ترجمه شده است. انگيزه نويسنده از سفر و تدوين كتاب، شناختن بلاد جهان اسلام بوده است.
آنچه باعث اهميت كتاب شده اطلاعات مهم و جالبى است كه نويسنده از احوال اكثر مناطق جهان به‌ويژه شرق دنياى اسلام در قرن ششم هجرى، برجاى گذاشته است.
ساختار:
كتاب مشتمل بر چهار بخش است كه به ترتيب عبارت است از: 1-مقدمه تحقيقى به قلم عبدالرحمن الشيخ، 2-مقدمه مترجم، 3-متن كتاب، 4-ملحقات مترجم. متن سفرنامه پس از مقدمه مختصرى در معرفى اثر، بدون تبويب و فصل‌بندى خاص به سبك ساير سفرنامه‌ها نگارش شده است.
گزارش محتوا:
محقق كتاب در مقدمه پس از بيان انگيزه و هدف نويسنده از سفر، تحليل وى از اوضاع دول مسيحى و موقعيت او در دربار عباسى را بررسى كرده و خط سير وى در هند، شرق آسيا، جنوب يمن و مصر را دنبال نموده است. در ادامه، نسخ به جاى مانده از كتاب، بررسى شده است.
مترجم در مقدمه، پس از بيان رابطه جغرافيا با مسلمانان و سفرهاى ايشان، يهوديان و مسيحيان در قرون وسطى، به بيان خط سير و تاريخ حركت نويسنده پرداخته و پس از اشاره به اهميت و جايگاه اين سفرنامه نزد مراجع تاريخى، به بررسى و تحليل اوضاع بلاد شرقى اسلامى در زمان وى پرداخته است.
بنيامين تطيلى سفر خويش را در حدود سال 561ق/ 1165م، از سرقسطه (سراكوزه) تطيله، در شمال شرقى اسپانيا، به مقصد شرق جهان اسلام آغاز كرده است. در آن زمان اين مناطق از تحت سيطره حكومت اسلامى خارج شده و در تصرف مسيحيان قرار داشته است. وى از شهرهاى گوناگونى گذر كرده و در نهايت، در بغداد رحل اقامت افكنده است.
تطيلى اولين جهانگرد اروپايى غيرمسلمان بوده كه از فرات گذشته و به بغداد گام نهاده است و به نحو زيبايى آن را توصيف كرده است.
بنيامين از مشاهده گروه‌هاى يهودى كه در امنيت و رفاه در سايه خلافت اسلامى مى‌زيستند شگفت‌زده شده و از اين‌رو به مدح خليفه مسلمانان پرداخته است.
او در بين راه، از مقابر و مقامات صلحاء و اتقياء ديدار كرده و آنچه را كه ديده به تصوير كشيده است. به نظر نمى‌رسد كه وى به جزيرة العرب سفر كرده باشد و ظاهراً آنچه درباره اين سرزمين در سفرنامه خويش گردآورده، از زبان يهوديان شنيده و يا در آثار عربى ديده است.
بنابراين به‌نظر مى‌رسد وى از بغداد به واسطو، سپس بصره و از آنجا به خوزستان، خراسان، كردستان، همدان، اصفهان، شيراز، طبرستان، سمرقند، نيشابور، كيش و هند سفر كرده است.
از زمان ورود بنيامين به هر يك از شهرهايى كه از آنها ديدن كرده، از مدت زمان اقامت و كوچيدنش از آنجا سخنى به ميان نيامده است.
همين مقدار مى‌دانيم كه وى در انتهاى سفر خويش بنابر تقويم عبرى در سال 4933 مطابق سال 569ق1173/م، به محل تولد خويش قشتاله، بازگشته و در همان سال در آنجا درگذشته است.
وضعيت كتاب:
اين سفرنامه از قرن 13م به بعد، مورد توجه مورخان و نويسندگان انساب يهود و غيره قرار گرفته و ايشان به تأييد محتواى آن پرداخته‌اند. پس از آن، كتاب به زبان‌هاى مختلف اروپايى ترجمه شده و به عنوان منبع تاريخى مهم و مورد اطمينان و نيز سندى جغرافيايى، مورد توجه واقع شده است.
فهرست محتويات، در انتهاى كتاب آمده است. پاورقى‌ها توسط محقق و مترجم، بيشتر به ذكر منابع و توضيح كلمات و عبارات مشكل متن اختصاص يافته است.
منابع مقاله:
1- مقدمه و متن كتاب.
2- كراچكوفسكى، ايگناتى، تاريخ نوشته‌هاى جغرافيايى در جهان اسلامى،ترجمه ابوالقاسم پاينده، ص 263.
پیوندها
مطالعه کتاب رحلة بنيامين التطيلي در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور