نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی
| نام کتاب | نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | مهدوی کنی، محمدرضا (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 247/8 /م9ن7 |
| موضوع | اخلاق اسلامی |
| ناشر | دفتر نشر فرهنگ اسلامی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1376 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2161AUTOMATIONCODE |
مؤلف و موضوع
كتاب نقطه‌هاى آغاز در اخلاق عملى تأليف حضرت آيت‌اللّه محمدرضا مهدوى كنى است كه در موضوع اخلاق مى‌باشد. اين كتاب بنا به نوشتۀ خود مؤلف تا به حال چهار مرتبه بازبينى شده و اغلاط آن تصحيح گرديده است.
متن اصلى آن بعنوان درس اخلاق به صورت محاضرات هفتگى براى دانشجويان دانشگاه امام صادق عليه‌السلام تهران ايراد مى‌شده كه پس از پياده شدن از نوار با تغييراتى به چاپ رسيده است.
مقدمۀ اين كتاب به تعريف اخلاق، بيان علم اخلاق از ديدگاه‌هاى گوناگون و بُعد ارزشى در اخلاق عملى پرداخته و با تقسيم بندى غرائز يك نتيجه‌گيرى كلى از بحث مى‌نمايد.
مطلبى تحت عنوان درآمد بعد از مقدمۀ كتاب تأليف گشته كه بيشتر به كيفيت و چگونگى تهذيب اخلاق مى‌پردازد. در اين قسمت مؤلف نكاتى را متذكر شده و عناوين نقاط آغاز اخلاق عملى را بازگو مى‌كند.
عناوين
1 - خود شناسى و خدا شناسى است كه معرفة النفس را مقدمه‌اى براى خدا شناسى قرار داده شده است.
2 - خود آگاهى و احساس مسؤليت، كه از آن تعبير به نقطه شده است كه دومين گام براى سالك إلى اللّه است.
3 - خدا آگاهى يا تذكر، كه انسان بايد دائما به ياد خدا باشد.
4 - تفكر و تدبر كه همان سير در آفاق و أنفس است.
5 - حب و بغض يا تولّى و تبرّى است.
6 - علم به شرايع و احكام و اين كه اداى وظيفه و تأدب به آداب بدون علم به وظائف و مقررات شرعى امكان پذير نيست.
7 - همراهى با صديقين.
8 - ترك محرمات و خويشتن‌دارى و پرهيز از تمايلات نفسانى. اين باب نسبت به ابواب ديگر كتاب داراى بسط مطلب مى‌باشد، و مستقلا در موضوعات: گناهان كبيره و صغيره و معيار آن دو، مشروحى دربارۀ جرائم و آفات زبان، غيبت و مسائل و توالى آن، عوامل و انگيزه‌هاى آن، سوء ظن، خود ستانى، حسد، سخريه، استهزاء، دروغ، سخن چينى و غضب بحث شده است.
9 - توبه و استغفار.
10 - اداى فرائض و واجبات.
11 - التزام عملى به نوافل و مستحبات و ترك مكروهات.
12 - مرابطه، مراقبه، محاسبه، معاقبه و كيفيت هر يك از آنها.
13 - نيت، اخلاص و اسباب و عوامل خلوص، پرهيز از شرك و ريا و نفاق.
14 - رياضت و مجاهدت نفس.
15 - نظم و انضباط و تقسيم اوقات.
16 - غنيمت شمردن فرصت‌ها.
17 - خدمت به بندگان خدا.
18 - توكل و اعتماد بر خداوند.
19 - حسن سلوك و خوش رفتارى با مردم.
20 - زهد و آثار آن.
21 - قناعت.
22 - رعايت آداب و سنن دينى، عرفى، اجتماعى و مباحثى پيرامون تواضع.
روش مؤلف
مؤلف در بيان تأييد و تشريح موضوعات از آيات متناسب و روايات عديده از ائمۀ معصومين عليهم‌السلام استفاده كرده و حكايات و قصص از قرآن و اخبار ذكر نموده است.
مخصوصا نظريات علما و مؤلفين سابق در اين موضوع را عينا از كتب اخلاقى، تفاسير و ديوان‌هاى شعرا نقل شده است با دقت در متن درمى‌يابيم كه هيچ عنوانى در كتاب حاضر بدون مؤيد قرآنى يا روايى نيست.
عمدتا در آخر موضوعات با مقايسۀ اقوال و نظريات اهل فن، مطلبى تحت عنوان نتيجه آمده است كه بسيار سودمند و خلاصۀ نظر خود ايشان است.