اسفراینی، شهفور بن طاهر
اِسْفَرايِنى، ابوالمظفر عمادالدين شاهفور (شهفور) بن طاهر بن محمد (د471ق1078/م)، فقيه، اصولى، مفسر و متكلم مى‌باشد. ذهبى و حاجى خليفه بر خلاف ديگر منابع، نام وى را طاهر و نام پدرش را محمد نوشته‌اند و از آنجايى كه تفسير وى تاج التراجم به تفسير طاهرى نيز معروف است، برخى گفته‌اند كه نام او طاهر، و شاهفور (معرب شاهپور) لقب و شهرت او بوده است.
| نام | اسفراینی، شهفور بن طاهر |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اسفراینی، اب‍و ال‍م‍ظف‍ر ع‍م‍اد الدین شاهفور بن طاهر
اسفراینی، طاهر بن محمد شهفور اسفراینی شهفور الاس‍ف‍رای‍ی‍ن‍ی اس‍ف‍رای‍ی‍ن‍ی، شاهفور بن طاهر |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 471 هـ.ق یا 1078 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE1717AUTHORCODE |
اسفراينى از ابن مَحمِش و اصحاب عبدالرحمان بن كيسان معروف به اصم و نيز اصحاب ابوعلى حامد بن محمد رفاء حديث شنيد و از آنان روايت كرد و كسانى چون زاهر شحّامى از وى حديث نقل كرده‌اند. عبدالغافر فارسى نيز از او اجازۀ نقل حديث داشته است. اسفراينى مدتى طولانى در طوس اقامت گزيد و در آنجا مردمان بسيارى از او بهره بردند. به گفتۀ ابن عساكر وى در اين مدت با خواجه نظام الملك روابطى نزديك داشته است. صريفينى و ذهبى، اسفراينى را داماد ابومنصور بغدادى دانسته، و او را بسيار ستوده‌اند.
اسفراينى در فقه، شافعى و در علم كلام، اشعرى مذهب بود. وى از ذوق شاعرى نيز بى‌بهره نبود و داوودى، 5 بيت شعر در اخلاقيات از او نقل كرده است. وى در طوس درگذشت.
تنها دو اثر از وى بر جاى مانده است
1. التبصير فى الدين و تمييز الفرقة الناجية عن الفرق الهالكين؛ اسفراينى در اين کتاب، فرق غير اهل سنت را سخت نكوهش مى‌كند و سعى بر آن دارد كه يگانگى آراء محدثان و فقهاى اهل سنت را چون شافعى، ابوحنيفه، مالك، اوزاعى، داوود اصفهانى، زهرى، ليث ابن‌سعد و حتى احمدبن‌حنبل كه اختلافات بسيارى در عقايد و آراء وى با ديگر مذاهب اهل سنت وجود دارد، به اثبات رساند.
2. تاج التراجم في تفسير القرآن للاعاجم. اين کتاب از تفسيرهاى مهم به زبان فارسى است.
منابع مقاله
دائرةالمعارف بزرگ اسلامى ج8، ص324.