بقيع الغرقد في دراسة شاملة
بقيع الغرقد في دراسة شاملة، تألیف شيخ محمد أمين امينى به زبان عربى در موضوع قبرستان بقيع و مدينه منوره مى‌باشد. اين اثر يكى از منابع پژوهشى مهمى است كه در اين باره به رشته تحرير درآمده است كه اطلاعات مهمى درباره تاريخ و جغرافياى مدينه و قبرستان بقيع به دست مى‌دهد.
| نام کتاب | بقيع الغرقد في دراسة شاملة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | امینی، محمد امین (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 262/7/ پ9ب7* |
| موضوع | بقیع
زیارتگاههای اسلامی - عربستان سعودی |
| ناشر | مشعر |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1428 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11932AUTOMATIONCODE |
ساختار
كتاب؛ شامل مقدمه، ده بخش و بخش فهرست‌ها مى‌باشد.
مطالب كتاب حول محور بقيع مى‌باشد كه در اين جهت مؤلف در شيوه تدوين كتاب خويش هر آنچه را كه به بقيع مربوط مى‌شده است را در اثر خويش جاى داده است.
گزارش محتوا
مقدمه كتاب به شرح بقيع و شانيت او مى‌پردازد و در اين باره و به احاديث و آيات فراوانى تمسك شده است.
مبحث اول بقيع، با نام «البقيع و الاطلاقات المختلفة» به بحث لغوى كلمه بقيع مى‌پردازد. اين كه در اصل نام بقيع نام درختى در مدينه بوده است، به نام بقيع الغرقد و از كتب لغت بسيارى در اين مورد، معانى مختلفى بيان شده است.
مطلب بعدى در مورد اطلاقات بقيع مى‌باشد كه كلمه بقيع بر موارد زيادى اطلاق مى‌شده است، در زمان‌هاى صدر اسلام همانند؛ بقيع الخيل(كه بازارى در مدينه بوده است)، بقيع الزبير (محله‌اى در بقيع مى‌باشد)، بقيع الخبخبة(كه نام درختى است)، بقيع الغراب، بقيع المصلى (مكانى كه در اعياد مردم براى برگزارى نماز عيد در آن جا جمع مى‌شدند)، بقيع بطحان (نام مكانى در مدينه است)، بقيع الخضمات، بقيع الغرقد(مكان مورد بحث).
مبحث دوم كتاب، «جنة البقيع أو بقيع الغرقد» نام دارد. در اين بخش از لحاظ اصطلاحى مكان بقيع را مورد بحث قرار داده كه مكانى براى محل دفن اجساد مسلمانان در عصر رسول خدا(ص) مى‌باشد.
در اين بخش يه مطالبى؛ همانند اولين بدنى كه در بقيه دفن شد، شرافت بقيع، اهتمام مسلمين به زيارت بقيع، توصيف بقيع در قرن ششم،... مى‌پردازد.
مؤلف در كتاب خود بخش‌هاى كتاب را بر اساس منابع حديثى و تاريخى دسته اول مستند كرده است؛ همانند اين كه در گزارش فضيلت و شرافت بقيع اين گونه بيان مى‌دارد كه «روى الشيخ جعفر بن محمد بن قولويه باسناده عن ابى‌حجر الاسلمى عن رسول الله(ص):... و من مات في أحد الحرمين مكة أو مدينه... «هر كس در مكه يا مدينه وفات كند، مورد حساب ملائكه قرار نمى‌گيرد و ثواب مهجر در راه خدا نصيب او مى‌شود و فرداى قيامت در شمار اصحاب بدر محسوب مى‌شود».
بخش سوم كتاب، با نام «النبى(ص) و البقيع» مى‌باشد كه در اين بخش مؤلف به حديثى از پيامبر(ص) اشاره مى‌كند كه وقتى ايشان براى زيارت اهل بقيع مشرف شدند، براى آنها دعا و طلب استغفار مى‌كردند و دست‌هاى خود را در اين هنگام به آسمان بلند مى‌كردند.
در مباحث بعدى اين بخش به مطالبى در مورد زيارت پيامبر(ص) هر پنجشنبه از بقيع، حضور پيامبر(ص) در شب، جايگاه پيامبر(ص) در بقيع، حضور ايشان در ماه شعبان در بقيع، سجده كردن پيامبر(ص) در بقيع، نماز پيامبر(ص) در بقيع، خواندن نماز الاستسقاء در بقيع، دعا در بقيع،... مى‌پردازد.
در پايان اين بخش مبحث با نام گفتار پيامبر(ص) در بقيع مى‌پردازد.
بخش بعدى كتاب، «العترة و البقيع» نام دارد. در اولين مبحث اين بخش به امام على(ع) و بقيع پرداخته شده است.
مباحثى همانند: تفسير باء البسلمة بالبقيع، خبر الشمس(رد الشمس)، غضب على(ع) (بعد از دفن حضرت زهرا(س))،...
بحث بعدى «فاطمة الزهراء(س) و البقيع» مى‌باشد. كه به موضع نماز حضرت در بقيع و گريه ايشان، بيت الحزان مى‌پردازد.
امام حسين(ع) و بقيع مبحث بعدى اين بخش مى‌باشد. امام باقر(ع) و بقيع، امام صادق(ع)، كاظم(ع)، رضا(ع) از مباحث بعدى است.
بخش بعدى «الصحابه و البقيع» نام گرفته است. در اين بخش به مطالبى درباره سلمان فارسى، ابوبكر، عمر بن خطاب، عبيدالله بن عمر و البقيع،... مى‌پردازد. هشت تن از صحابه در اين بخش و پيوند و كارهايى كه در مورد بقيع انجام داده‌اند، ذكر شده است.
بخش بعدى كتاب «مشاهد مشاهير البقيع» مى‌باشد كه به قبور مقدسى كه در بقيع مدفون شده، اشاره كرده است. اولين دسته مورد بحث ائمه شيعه، مدفون در بقيع مى‌باشند. عباس بن عبدالمطلب، فاطمه بنت اسد، دختران پيامبر(ص)، همسران پيامبر(ص)، عمه‌ها،... مى‌باشد.
بخش بعدى مورد بحث «ائمه البقيع» نام دارد. بحث اول اين بخش امام حسن مجتبى(ع) و زندگى‌نامه مختصر ايشان مى‌باشد. امام بعدى مورد بحث امام زين‌العابدين(ع) مى‌باشد كه به زندگى ايشان پرداخته شده است. امام باقر(ع) و امام صادق(ع) مى‌باشد.
در مبحث ملاحظات اين بخش به مساله اينكه آيا حضرت زهرا(ع) در بقيع مدفون است يا خير پرداخته شده است و اين كه در مورد محل دفن ايشان سه قول مى‌باشد: بقيع، روضه، خانه حضرت سخن به ميان آمده است.
مبحث بعدى اين بخش محب دفن حضرت على(ع) در بقيع و همچنين سر امام حسين(ع) در اين محل مى‌باشد. همچنين در اين بخش به فضيلت زيارت ائمه بقيع اشاره شده است.
آداب زيارت، كيفيت زيارت از بحث‌هاى بعدى اين بخش مى‌باشد.
در بخش بعدى با نام «بعض المدفونين في البقيع» به اسامى اشخاصى؛ همانند: ابراهيم ابن رسول‌الله، ابراهيم الكورانى، ابراهيم بن موسى، ابن البارزى، ابن النجيح،... مى‌پردازد. اين بخش به نام 123 نفر اشاره شده است.
بخش بعدى «ماذا في البقيع» به بازارها، حمام، خانه امام على(ع)،... و هر آنچه كه در اين مكان وجود داشته، پرداخته است.
«احداث البقيع»، به وقايع و ايامى كه در بقيع اتفاق افتاده است، پرداخته‌اند؛ همانند: نزول آيه در بقيع، يوم بقيع، مقتل حارث بن زيد،...
بخش «البقيع في الشعر العربى» در جمع‌آورى اشعارى در مورد اين سرزمين پايان بخش اين كتاب مى‌باشد.
وضعيت
بخش فهرست‌هاى كتاب؛ شامل: فهرست آيات، احاديث، اشعار، اسماء معصومين، اعلام، اقوام و ملل، طوائف، قابيل، فهرست اماكن، فهرست ايام، مصادر و محتويات كتاب مى‌باشد. مؤلف براى بهتر مفهوم بودن مطالب، كتاب خود را به همراه عكس‌هايى از بقيع و جاى جاى آن آورده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب بقيع الغرقد في دراسة شاملة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور