مقامع الفضل
مقامع الفضل اثر آیت‌الله جناب آقاى محمد على کرمانشاهى، راجع به موضوعات مختلف فقهى و حقوقى و اصولى، ادبيات و جغرافيا، عرفان و فلسفه و تفسير و مسائل ديگر به زبان عربى و فارسى در قرن 13 در دو جلد به اهتمام مؤسسه وحيد بهبهانى با پاورقى و تحشيه و فهارس، طبع و نشر گرديده است.
| نام کتاب | مقامع الفضل |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | موسسه العلامه المجدد الوحید البهبهانی (محقق)
آقا محمدعلی کرمانشاهی (نويسنده) |
| زبان | فارسی
عربی |
| کد کنگره | BP 183/9 /آ7م7 |
| موضوع | اسلام - پرسشها و پاسخها
فقه جعفری - پرسشها و پاسخها |
| ناشر | موسسة العلامة المجدد الوحيد البهبهاني |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1421 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE656AUTOMATIONCODE |
انگيزه تأليف
آشنايى شيعيان با تكاليف و وظايف دينى و شرعى ايشان در حوزه‌هاى گوناگون عبادى، زندگى اجتماعى و اقتصادى و ديگر امورى كه در حالت‌هاى مختلف زندگى فردى و اجتماعى با آن مواجه مى‌شوند، انگيزه اين تأليف به شمار مى‌رود.
از اين رو اين اثر شكلى دايرةالمعارف گونه دارد و علوم و فنون مختلفى را در بر مى‌گيرد.
ساختار
صفحات آغازين كتاب به مقدمه و شرح حال اجمالى مؤلف و تصاويرى از صفحه اول و پايانى نسخه خطى كتاب اختصاص داده شده و سپس مباحث اصلى كتاب بر اساس عناوين فهرست موضوعى كه خود آنها هر يك از مطالب متنوعى تشكيل شده، آمده است. ادامه موضوعات به همان سبك و سياق جلد نخست با عناوين جداگانه حاوى مطالب مختلف در جلد دوم آورده شده و در پايان، فهرست آيات، روايات، اعلام، منابع و مآخذ، اماكن، اشعار و موضوعات به تفكيك ضبط و درج گرديده است.
گزارش محتوا
مؤلف، پس از مقدمه و معرفى اجمالى كتاب، مباحث آن را براساس فهرست بندى موضوعى به صورت پرسش و پاسخ با عنوان فقهى اجاره، از حكم اجاره آب گرفته تا احكام نماز و روزه استيجارى يك به يك شرح داده، آن‌گاه از احياى موات و آداب و شرايط آن و استثنائات و شبهات آن به همان روش سؤال و جواب سخن گفته و در صفحات بعدى به اخلاق و آداب زناشويى، آثار و فوايد توبه، زيان و مضرات دروغ و كمك به مستمندان و درويشان و امور ديگرى كه جنبه اخلاقى دارند، پرداخته است. او صفحات زيادى را به ادبيات اختصاص داده، حروف هجا را تعريف كرده و برخى از واژه‌هاى مترادف و هم‌معنى را بر مبناى مفاهيم ادبى و نكته‌هاى نحوى و صرفى آنها با استناد به آيات و روايات متعددى از قرآن تعريف نموده است.
مبحث مفصل ارث كه حاوى نكات پيچيده و بسيار دقيقى است در سه دسته مشخص و معين بنا به نزديكى و خويشاوندى و دورى آنها از فرد متوفى، منطبق با متون فقهى در بخش بعد آورده است.
در ادامه از برخى مفاهيم اصول فقه چون علم، ظن، شك و وهم، توقيفى بودن احكام شرعى و واجب كفايى و برخى مقوله‌هاى ديگر سخن رانده و دنباله مباحث خود را به احكام خوردنى‌ها و آشاميدنى‌ها، اقرار، امانات و اوزان و مقادير، اختصاص داده و پس از آن درباره ايلاء و احكام و شرايط و آداب آن بحث نموده و بسيارى از موضوعات تاريخى را اعم از شرح حال شخصيت‌ها از دوره حضرت آدم(ع) تا دوره‌هاى ديگر كه مقارن با پيامبران اولو العزم بوده‌اند، مورد مطالعه و پژوهش قرار داده و در ضمن به وقايع و رويدادهاى دوره‌هاى پيامبر(ص) و ائمه عليهم‌السلام هم اشاراتى نموده و از زندگى عارفان بزرگ و مورخان تاريخ اسلام هم سخن گفته است.
مطالب اقتصاد، تجارت و انواع عقود و معاملات و اشكال و شرايط فقهى آنان، تصوف و عرفان و اصطلاحات اين علم، پرسش‌هايى در خصوص تفسير و معنى آن، احكام تقليد، خصوصيات و ويژگى‌هاى بلوغ و سن تكليف، در صفحات بعدى آورده شده است. نويسنده، در عنوان بعدى راجع به جغرافياى شهر مكه و حدود آن، نسبت آن با نصف النهار مبدأ، طول و عرض جغرافيايى و به طور كلى خصوصيات و ويژگى‌هاى اين شهر نسبت به بلاد مجاور و تعيين قبله و چگونگى استخراج آن، احكام ميت از لحظه شستشو تا قرائت شهادتين در گوش او در قبر، احكام مريض در هنگام وصيت، اقرار و انجام عقودى چون معامله و صلح، جهاد، حج و آداب و تشريفات آن، احكام فرد محجور و چگونگى تصرفات در اموال او از لحاظ فقهى و شرعى، حدود و تعزيرات، خمس و زكات و ديات، رهن و شركت، شفعه، احكام و آداب نماز، طهارت و طلاق و بسيارى عقود ديگر و احكام قضايى و جزايى در جلد اول سخن گفته است. همين مباحث با پرسش‌هاى تكميلى ديگر و نيز وصايا، مضاربه، وقف، وكالت و هبه در جلد دوم پى‌گيرى شده است. همان طور كه پيش‌تر به آن اشارت رفت در جلد اول و دوم درباره علوم ديگرى چون رياضيات، نجوم، فلسفه، تصوف و عرفان مطالبى بيان شده كه آنها هم در قالب پرسش و پاسخ است.