الكواكب الدرية
الكواكب الدرية شرح علی متممة الأجرومية، اثر شیخ محمد بن احمد بن عبدالباری اهدل (از اعیان قرن سیزدهم هجری)، شرح و توضیح کتاب «متممة الأجرومية» تألیف محمد بن محمد بن عبدالرحمن بن حسن رعینی مغربی مکی، معروف به حطاب (902ق/954ق) میباشد که خود شرحی است بر کتاب گرانسنگ «المقدمة الأجرومية في مبادئ علم العربية»، اثر محمد بن محمد بن داود صنهاجی، مشهور به ابن آجروم (673ق/723ق).
| نام کتاب | الكواكب الدرية |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | متممه الاجروميه. شرح
الکواکب الدريه. شرح آجروميه. شرح منحه الواهب العليه: شرح شواهد الکواکب الدريه شرح الشيخ محمد بن احمد بن عبد الباري الاهدل من اعيان القرن الثالث عشر علي متممه الاجروميه تاليف الشيخ محمد بن محمد الرعيني - الشهير بالحطاب رحمهما الله تعالي |
| پدیدآورندگان | اهدل، محمد بن احمد (نويسنده)
ابن آجروم، محمد بن محمد (نويسنده) شعبي، عبد الله يحيي (نويسنده) حطاب، محمد بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | PJ 6151 /الف2 آ30232 |
| موضوع | ابن آجروم، محمد بن محمد ، 672 - 723ق. الاجروميه في النحو - نقد و تفسير
حطاب، محمد بن محمد، 902 - 954ق. متممه الاجروميه - نقد و تفسير زبان عربي - شواهد شعري زبان عربي - نحو |
| ناشر | مؤسسة الکتب الثقافية |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | مجلد1: 2005م , 1426ق , |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE33388AUTOMATIONCODE |
به علت اهمیت فراوان کتاب «الأجرومية» در علم نحو، علمای بسیاری اقدام به شرح آن نمودهاند که از جمله آنها، شرح «متممة الأجرومية»، اثر شیخ حطاب است. این کتاب که نهتنها شرحی جامع و مفید بر «الأجرومية»، بلکه بسط و تکمیل مباحث آن میباشد، دارای ویژگیهای فراوانی است که از جمله آنها عبارتند از: استفاده شارح از شواهد قرآنی و شعریه مناسب، اشاره به اختلافات موجود در برخی از مسائل نحوی بین مکاتب بصره و کوفه از جهتی و تمیمیون و حجازیون از جهت دیگر (که البته این مطلب به دلیل رعایت حال خوانندگان مبتدی در تمام مسائل اختلافی انجام نشده، بلکه در بعضی مواضع صورت گرفته است) و همچنین اضافه شدن مطالبی به مباحث اصلی کتاب، از جمله: باب اشتغال؛ اسمائی که عمل فعل را انجام میدهند؛ تنازع در عمل؛ تعجب؛ عدد؛ وقف و...[۱].
کتاب حاضر (الكواكب الدرية) که شرحی بر این شرح (متممة الأجرومية) میباشد، در دو جلد تنظیم شده و در پایان آن، کتاب دیگری به نام «منحة الواهب العلية شرح شواهد الكواكب الدرية»، تألیف علامه عبدالله یحیی شعبی، آمده است.
«الكواكب الدرية»، با چند مقدمه از بزرگانی که «منحة الواهب العلية» را مطالعه کرده و اهمیت آن را دریافتهاند، آغاز شده است. این افراد عبارتند از: احمد جابر جبران، محمد عبدالله مدنی، عبدالرحمن بن وشلی، علی بن محمد بن اسماعیل وشلی، احمد بن محمد بن احمد عمر عامر، محمد بن محمد بن عبدالرحمن قدیمی، معوض حسین دهموش، احمد واروی محمد احمد یحیی، محمد بن عوض منقش زبیدی و اسماعیل عثمان زین[۲].
در این شرح، ابتدا قسمتی از عبارت مصنف در بالای صفحه آمده و سپس قسمتهایی از آن انتخاب و بهصورت مزجی شرح شده است.
فهرست مطالب و ابیات و شواهد، در انتهای جلد دوم آمده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- قبول، عبدالکریم، مقدمه کتاب «شرح العلامة الحطاب المالكي علی متن الأجرومية المسمی متممة الأجرومية»، اثر حطاب، محمد بن محمد، 1428ق، صیدا - بیروت - لبنان، المكتبة العصرية.